Điểm mới trong phương thức tuyển sinh của các trường đại học lớn năm 2024 

Dưới đây, mời bạn đọc tham khảo bài viết của biên tập viên trang công nghệ The Verge về trào lưu tẩy chay, xóa tài khoản Facebook trong vụ bê bối thông tin người dùng của mạng xã hội này hiện nay.

Những ngày qua, hẳn bạn đã nghe đến chiến dịch kêu gọi xóa tài khoản Facebook (#DeleteFacebook). Tuy nhiên, nghe đến là một chuyện, còn có làm theo hay không lại là chuyện khác. Và tôi, bạn, cùng gần 2 tỷ người dùng Facebook khác có lẽ thuộc về số này. Thậm chí CEO Facebook là Mark Zuckerberg còn "khoe" với tờ The New York Times vào hôm qua rằng, anh có các số liệu chính xác cho thấy số lượng người xóa tài khoản Facebook của họ chỉ như "muối bỏ bể" mà thôi.

Giữa vụ scandal liên quan quyền riêng tư đối với dữ liệu người dùng của Facebook và công ty (có mối liên hệ với Tổng thống Donald Trump) Cambridge Analytica, giới phê bình công nghệ lẫn người dùng đã một lần nữa nghĩ đến việc rời khỏi Faebook - một trong những mạng xã hội, đế chế quảng cáo có quy mô lớn hàng đầu thế giới. Quyết định xóa bỏ Facebook rốt cuộc cũng chỉ gói gọn trong 2 câu hỏi: 1. Có phải Facebook đã đánh mất sự tin tưởng cần thiết để có thể trở thành một "người quản lý" các thông tin cá nhân của chúng ta? Và 2. Có phải Facebook đã quá quan trọng với đời sống online và offline, đến nỗi chẳng ai có thể đưa ra một lý do hợp lý để rời xa nó?

Câu trả lời cho câu hỏi đầu tiên: Đúng. Còn đối với câu hỏi thứ hai, một sự thật là với phần lớn chúng ta ở thời điểm này, cái bóng của Facebook vẫn là quá lớn để rời đi. Chưa từng có công ty nào trong lịch sử (có lẽ nên trừ Google ra) lại thu hút được một lượng người dùng khổng lồ trên lãnh địa số như vậy. Và không như Google, Facebook dường như không có đối thủ trên lĩnh vực chính của họ: mạng xã hội. Facebook là một đế chế độc quyền: nó chiếm lĩnh những khu vực rộng lớn của đời sống trực tuyến, đến mức cả Zuckerberg cũng đồng ý rằng có lẽ đã đến lúc Facebook cần được kiểm soát bởi chính quyền liên bang.

Tất cả những điều này có nghĩa rằng, trong khi Facebook miễn cưỡng tung ra một chiến dịch quan hệ công chúng để lấy lại hình ảnh, làm dịu dư luận và đập tan phong trào tẩy chay, thì cỗ máy Facebook vẫn tiếp tục vận hành một cách mạnh mẽ. Một đế chế độc quyền là một thứ rất khó để dừng lại.

Một mặt, Facebook miễn phí. Họ không bán dịch vụ gì cho người dùng, nhưng thực ra lại bán quyền tiếp cận sự chú ý của người dùng cho giới quảng cáo. Phần lớn người dùng Facebook chẳng cần phải bỏ tiền túi ra cho một giao dịch nào, do đó họ luôn bị ảo tưởng rằng chẳng có gì quý giá để trao tay cả. Và điều này cũng tạo ra hiệu ứng rằng chiến dịch tẩy chay kia có vẻ vô cùng mơ hồ, dẫn đến kết quả là người dùng quyết định bỏ qua.

Việc đi ngược lại với phong trào #DeleteFacebook có thể xuất phát từ thái độ bàng quan và thờ ơ của người dùng, nhưng cũng có thể xuất phát từ lo lắng rằng rời bỏ hệ sinh thái Facebook sẽ như bị tước mất một trong những dịch vụ Internet đầy giá trị và những mối quan hệ xã hội thực sự hiện hữu giữa bạn bè và gia đình. Khoảng 68% người trưởng thành ở Mỹ sử dụng Facebook, và hơn 2/3 trong số đó truy cập vào website Facebook hay ứng dụng di động mỗi ngày.

Phần lớn thời gian trong hoạt động này là vuốt một cách vô thức trang News Feed và một lượng lớn các thông báo. Nhưng qua nhiều năm, Facebook đã "nắm thóp" được thị trường mạng xã hội bằng cách trở thành một dịch vụ đặc sắc và giá trị đối với nhiều người. Mạng lưới quan hệ mà bạn có trên Facebook, có thể dễ dàng được ghi lại trong một bảng thống kê hay một ứng dụng ghi chú đơn giản, là một nguồn tài nguyên vô giá đối với mọi người, cả chuyên nghiệp lẫn cá nhân. Mất đi nguồn tài nguyên đó nghĩa là mất đi các mối liên kết xã hội hiện hữu đối với những người mà chúng ta luôn quan tâm.

Do đó, khi người ta tranh luận về ý nghĩa của việc rời khỏi Facebook - tại sao lại khó như vậy, hay tại sao có thể xem đó là một đặc ân - thực ra, người ta đang phân tích về mối quan hệ được - mất, và cán cân có vẻ nghiêng mạnh về phía "mất": bạn sẽ đánh mất điều gì nếu rời khỏi Facebook? Mặc dù các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sử dụng Facebook khiến người ta không hạnh phúc, nhưng chiến dịch #DeleteFacebook lại được xây dựng trên nền tảng của sự mộng tưởng, hay cũng có thể mục đích của nó cũng chỉ là giả vờ quan tâm lẫn nhau mà thôi. Nếu bạn từ bỏ, bạn có thể an tâm rằng không bị ai theo dõi, đọc lén hồ sơ, hay quảng cáo một cách trắng trợn. Nhưng đổi lại, bạn cũng từ bỏ nhiều dịch vụ giá trị khác như Instagram, Messenger... Đó là một sự đánh đổi mà hầu hết mọi người không muốn thực hiện!

Đã từng có một cuộc tẩy chay trên lĩnh vực công nghệ xảy ra. Một năm trước, gã khổng lồ xe đi ké Uber đã bị phàn nàn vì những hành vi xâm phạm lòng tin trắng trợn lặp lại, cùng những hành vi cạnh tranh phi pháp của mình. Kết quả, chiến dịch #DeleteUber đã khiến hãng mất trắng hơn 200.000 tài khoản người dùng, gởi đến Uber một lời cảnh cáo rõ ràng rằng thói kiêu ngạo và bất chấp của họ sẽ không được tha thứ. Một năm sau, CEO Uber Travis Kalanick bị sa thải, và bản thân Uber phải thay đổi chiến lược kinh doanh lẫn cơ cấu sở hữu.

Nhưng Facebook lại là một thứ khác. Uber có thể được thay thế bởi Lyft - một sản phẩm gần như tương tự nhưng có hồ sơ sạch sẽ hơn và đội ngũ quản lý ít tiếng xấu hơn. Nếu bạn không muốn đi xe ké, bạn có hàng trăm cách khác để đi từ điểm A đến B, từ taxi đến các phương tiện công cộng, xe đạp, hay đi bộ. Với người dùng Facebook lâu năm, họ chẳng có sự thay thế nào: nếu đi theo phong trào tẩy chay, họ sẽ phải tiến hành một sự thay đổi lớn về hành vi văn hóa và xã hội mà mình đã rất quen thuộc mỗi ngày.

Tất nhiên, ở đây chúng tôi không nói rằng bạn không thể, hay không nên xóa bỏ tài khoản Facebook của mình. Bạn hoàn toàn có thể tiến hành quá trình xóa bỏ tài khoản có phần hơi rắc rối kia, sau đó tải về một ứng dụng tin nhắn mã hóa như Signal, Telegram, và đăng ký tài khoản Instagram bằng một địa chỉ email nào khác. Đó là điều Facebook không thể kiểm soát được. Và bạn bè cùng gia đình bạn vẫn ở đó, ngoài thế giới thực. Nhưng với nhiều người, Facebook và hệ sinh thái của nó là một bản sao trực tuyến phản ánh thế giới thực, và xóa bỏ chính mình khỏi không gian đó là cả một sự đánh đổi đầy khó khăn.

Đổ cả trăm triệu vào iFan

“Tôi không rủ rê nhiều người chơi cùng, chỉ có một số anh em thân thiết. Tuy nhiên, anh em bỏ ít, mỗi người chỉ vài chục triệu. Tôi dính nặng nhất, khoảng 600 triệu đồng. Trước đó, tôi cũng từng mất trắng khoảng 1,2 tỷ đồng khi Bitconnect bị sập”, anh Tân nói, vẻ mặt đầy đăm chiêu.

Màn hình anh Tân chuyển khoản gần 300 triệu đồng cho "chân rết" của Lê Ngọc Tuấn để đầu tư vào iFan. Ảnh:Thành Duy.

Khoảng 10 phút sau khi cuộc trò chuyện bắt đầu, a Tân nhận một cuộc gọi tư vấn mua xe. Nghe giọng nói trôi chảy và giàu sức thuyết phục, ai cũng hiểu được anh là một người lão luyện trong nghề.

“Đừng nghĩ những người đổ tiền vào iFan đều là ‘gà’. Rất nhiều người tham gia dự án mà tôi biết đều có thu nhập và địa vị khá trong xã hội. ICO không giống bán hàng đa cấp. Những người bán hàng đa cấp thường chẳng có gì trong tay, chém gió về các khoản tiền trên trời còn ở đây là người thật việc thật. Họ kiếm được tiền tỷ, mua nhà, tậu xe là những thứ chúng tôi có thể thấy được”, anh Tân nói.

Theo anh này, anh biết đến dự án iFan và nhân vật Lê Ngọc Tuấn (hiện được nhiều người gọi là Tuấn scam) thông qua mạng xã hội. “10 dự án Tuấn tham gia trước đây thì có đến 9 dự án thành công. Tiền lãi nhân 30, 40 lần là chuyện bình thường. Có dự án lên đến 100 lần. Đó là cơ sở để chúng tôi tin tưởng”.

Anh Tân cho biết mình là một trong số những người tham gia vào sự kiện cực kỳ hoành tráng tổ chức tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia của Tuấn và các cộng sự hồi tháng 12/2017.

Theo anh Tân, anh dành 3 tháng để nghiên cứu về thị trường tiền số, trước khi quyết định tham gia. Những dự án trước, Tuấn chỉ kéo về để ăn hoa hồng nhưng với iFan thì Tuấn làm trực tiếp. Thông thường với các dự án nước ngoài, những người như anh Tân chỉ đổ vài nghìn USD, nhiều nhất là 5.000 USD nhưng khi nghe Tuấn hô hào với những thông điệp như “dự án sân nhà”, “không để anh em Việt Nam mất tiền”, họ mới đổ một lượng tiền lớn.

iFan liên tục dụ dỗ người dùng, cam kết về mức lợi nhuận gấp 10 đến 50 lần tiền vốn. Ảnh chụp màn hình.

Tổng số tiền anh Tân đổ vào iFan là khoảng 600 triệu, bao gồm 300 triệu chuyển tiền, khoảng 100 triệu đưa tiền mặt cho chân rết của Tuấn và lượng Bitcoin tương đương 200 triệu đồng.

Không tìm hiểu thông tin

“Tất nhiên, mình phải trách mình trước vì không tìm hiểu kỹ thông tin dự án. Chẳng hạn, chỉ cần tìm kiếm trên mạng về cái tên Vũ Hữu Lợi - người tự xưng là giám đốc mảng gì đó của công ty Tuấn - là sẽ phát hiện ra người này gắn liền với khá nhiều trò lừa đảo trước đó”, anh Tân nói.

Khi được hỏi anh biết gì về ứng dụng mà iFan phát hành, a Tân lắc đầu và khẳng định, mình và nhiều người khác đã quá sơ suất khi không tìm hiểu xem dự án lấy tiền đâu để trả cho nhà đầu tư.

“Cũng chỉ tại tôi tham và quá tin tưởng vào Tuấn. Không ai nghĩ đứng đầu một group lớn như thế, uy tín cao lại bán cả danh dự, lương tâm để lừa đảo người chơi. Trước đó, Tuấn đã rất giàu rồi”, anh nói.

Những hóa đơn chuyển tiền với hạn mức lên đến cả tỷ đồng được chia sẻ trên các nhóm nhà đầu tư iFan để tăng độ tin cậy.

Thế nhưng Facebook đã lên tiếng phủ nhận báo cáo này và các báo cáo liên quan đến việc thu thập dữ liệu cuộc gọi, tin nhắn trong các bài đăng trên blog khác. Công ty cũng cho biết không bao giờ bán dữ liệu và kiểm soát những dữ liệu mà người dùng đã tải lên nền tảng này.

Tuy nhiên những "kiểm tra trên thực tế" hoàn toàn mâu thuẫn với một số chi tiết mà người dùng đã tìm thấy trong khi phân tích dữ liệu cũng như lời khai từ người dùng đã cung cấp. Sau đây là những bằng chứng cụ thể mà Dylan McKay đã đăng lên trang Twitter của mình và trang blog của Arc Technica nhằm "tố cáo" Facebook:

Người dùng này cũng đã thực hiện các cuộc gọi từ điện thoại tại văn phòng tới điện thoại di động và ngược lại, tất cả những dữ liệu cuộc gọi đều được ghi lại trong kho dữ liệu Facebook, kể từ thời anh còn dùng dòng điện thoại siêu bảo mật Blackphone vào năm 2016.