(Dân trí) - Quan chức Nga cảnh báo Pháp và Anh sẽ phải đối mặt với hậu quả sau khi cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa tấn công lãnh thổ Nga.

"Pháp và Anh đã quyết định giúp Ukraine sử dụng tên lửa có độ chính xác cao và họ sẽ phải trả giá cho điều đó. Moscow sẽ đáp trả các cuộc tấn công bằng tên lửa vào Nga", ông Mikhail Ulyanov, Đại diện thường trực của Nga tại các tổ chức quốc tế có trụ sở tại Vienna cho biết, trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình Al Mayadeenhôm 23/11.

"Những gì Nhà Trắng đã làm là rất nguy hiểm và người đưa ra quyết định này hoàn toàn nhận thức được hậu quả tiêu cực của nó", ông Ulyanov nói thêm.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cũng chỉ trích tuyên bố của Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot về việc cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Pháp để tấn công lãnh thổ Nga. Bà Zakharova chỉ trích sự hỗ trợ này "không phải là giải cứu mà là kết liễu".

Theo bà Zakharova, lập trường như vậy của Pháp chẳng những không giúp ích cho Ukraine mà còn làm xấu đi vị thế của nước này trong cuộc xung đột hiện tại. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga lưu ý rằng việc cung cấp vũ khí tầm xa góp phần làm leo thang hơn nữa, cuối cùng sẽ dẫn đến hậu quả tàn khốc cho chính Ukraine.

Trong một cuộc phỏng vấn do đài BBCphát sóng, Ngoại trưởng Barrot cho biết Pháp "không đặt ra và thể hiện lằn ranh đỏ" về sự ủng hộ đối với Kiev, và các cuộc tấn công tầm xa nhằm vào lãnh thổ Nga có thể được Ukraine thực hiện "theo logic tự vệ".

Pháp đã cung cấp cho Ukraine các tên lửa hành trình SCALP-EG và Kiev đã sử dụng các tên lửa này để tấn công các mục tiêu ở Crimea và 4 khu vực mà Nga đã tuyên bố sáp nhập vào năm 2022.

SCALP-EG, được gọi là Storm Shadow ở Anh, là tên lửa hành trình phóng từ trên không của Anh - Pháp có tầm bắn tối đa 550km.

Bình luận của Ngoại trưởng Barrot được đưa ra một ngày sau khi quân đội Ukraine xác nhận tên lửa Storm Shadow đã được sử dụng lần đầu tiên trong một cuộc tấn công vào khu vực Kursk của Nga, nơi quân đội Ukraine đã tiến hành chiến dịch đột kích từ đầu tháng 8. Bộ Quốc phòng Nga cho biết hệ thống phòng không của Nga đã bắn hạ 2 tên lửa của Anh.

Cuối tuần trước, Tổng thống Mỹ Joe Biden được cho là đã "bật đèn xanh" để Ukraine sử dụng tên lửa đạn đạo ATACMS do Mỹ sản xuất trong các cuộc tấn công tầm xa vào Kursk.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hồi tháng 5 tuyên bố ông sẽ cân nhắc cho phép sử dụng tên lửa SCALP-EG tấn công các mục tiêu sâu bên trong lãnh thổ Nga. Đầu tuần này, Ngoại trưởng Barrot nói rằng Tổng thống Macron vẫn để ngỏ ý tưởng này.

Nga đã đáp trả các cuộc tấn công bằng tên lửa ATACMS và Storm Shadow bằng cách phóng tên lửa siêu vượt âm mới vào cơ sở công nghiệp quân sự tại thành phố Dnepropetrovsk của Ukraine.

Tên lửa mới có khả năng mang đầu đạn hạt nhân đã bắn nhiều đầu đạn vào cơ sở ở Ukraine với tốc độ cực nhanh. Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố Nga sẽ sản xuất hàng loạt tên lửa mới và đưa vào kho vũ khí của Nga trong những tháng tới.

Các chuyên gia cho rằng tên lửa Oreshnik mới của Nga có tầm bắn khoảng 3.000-5.000km. Với tầm bắn như vậy, Oreshnik có thể vươn đến hầu hết châu Âu.

Ông Putin cáo buộc Mỹ và NATO cố tình leo thang xung đột, đồng thời tuyên bố Nga sẽ đạt được tất cả các mục tiêu quân sự bất kể Kiev sử dụng hệ thống vũ khí nào.

Nga cảnh báo Anh, Pháp phải trả giá vì "cởi trói" vũ khí cho Ukraine

(Dân trí) - Quan chức Nga cảnh báo Pháp và Anh sẽ phải đối mặt với hậu quả sau khi cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa tấn công lãnh thổ Nga.

"Pháp và Anh đã quyết định giúp Ukraine sử dụng tên lửa có độ chính xác cao và họ sẽ phải trả giá cho điều đó. Moscow sẽ đáp trả các cuộc tấn công bằng tên lửa vào Nga", ông Mikhail Ulyanov, Đại diện thường trực của Nga tại các tổ chức quốc tế có trụ sở tại Vienna cho biết, trong một cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình Al Mayadeenhôm 23/11.

"Những gì Nhà Trắng đã làm là rất nguy hiểm và người đưa ra quyết định này hoàn toàn nhận thức được hậu quả tiêu cực của nó", ông Ulyanov nói thêm.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cũng chỉ trích tuyên bố của Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot về việc cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Pháp để tấn công lãnh thổ Nga. Bà Zakharova chỉ trích sự hỗ trợ này "không phải là giải cứu mà là kết liễu".

Theo bà Zakharova, lập trường như vậy của Pháp chẳng những không giúp ích cho Ukraine mà còn làm xấu đi vị thế của nước này trong cuộc xung đột hiện tại. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga lưu ý rằng việc cung cấp vũ khí tầm xa góp phần làm leo thang hơn nữa, cuối cùng sẽ dẫn đến hậu quả tàn khốc cho chính Ukraine.

Trong một cuộc phỏng vấn do đài BBCphát sóng, Ngoại trưởng Barrot cho biết Pháp "không đặt ra và thể hiện lằn ranh đỏ" về sự ủng hộ đối với Kiev, và các cuộc tấn công tầm xa nhằm vào lãnh thổ Nga có thể được Ukraine thực hiện "theo logic tự vệ".

Pháp đã cung cấp cho Ukraine các tên lửa hành trình SCALP-EG và Kiev đã sử dụng các tên lửa này để tấn công các mục tiêu ở Crimea và 4 khu vực mà Nga đã tuyên bố sáp nhập vào năm 2022.

SCALP-EG, được gọi là Storm Shadow ở Anh, là tên lửa hành trình phóng từ trên không của Anh - Pháp có tầm bắn tối đa 550km.

Bình luận của Ngoại trưởng Barrot được đưa ra một ngày sau khi quân đội Ukraine xác nhận tên lửa Storm Shadow đã được sử dụng lần đầu tiên trong một cuộc tấn công vào khu vực Kursk của Nga, nơi quân đội Ukraine đã tiến hành chiến dịch đột kích từ đầu tháng 8. Bộ Quốc phòng Nga cho biết hệ thống phòng không của Nga đã bắn hạ 2 tên lửa của Anh.

Cuối tuần trước, Tổng thống Mỹ Joe Biden được cho là đã "bật đèn xanh" để Ukraine sử dụng tên lửa đạn đạo ATACMS do Mỹ sản xuất trong các cuộc tấn công tầm xa vào Kursk.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hồi tháng 5 tuyên bố ông sẽ cân nhắc cho phép sử dụng tên lửa SCALP-EG tấn công các mục tiêu sâu bên trong lãnh thổ Nga. Đầu tuần này, Ngoại trưởng Barrot nói rằng Tổng thống Macron vẫn để ngỏ ý tưởng này.

Nga đã đáp trả các cuộc tấn công bằng tên lửa ATACMS và Storm Shadow bằng cách phóng tên lửa siêu vượt âm mới vào cơ sở công nghiệp quân sự tại thành phố Dnepropetrovsk của Ukraine.

Tên lửa mới có khả năng mang đầu đạn hạt nhân đã bắn nhiều đầu đạn vào cơ sở ở Ukraine với tốc độ cực nhanh. Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố Nga sẽ sản xuất hàng loạt tên lửa mới và đưa vào kho vũ khí của Nga trong những tháng tới.

Các chuyên gia cho rằng tên lửa Oreshnik mới của Nga có tầm bắn khoảng 3.000-5.000km. Với tầm bắn như vậy, Oreshnik có thể vươn đến hầu hết châu Âu.

Ông Putin cáo buộc Mỹ và NATO cố tình leo thang xung đột, đồng thời tuyên bố Nga sẽ đạt được tất cả các mục tiêu quân sự bất kể Kiev sử dụng hệ thống vũ khí nào.

(Dân trí) - Giáng sinh năm nay tại thành phố Bethlehem ở Bờ Tây, Palestine - nơi Chúa giáng sinh - hầu như vắng lạnh đến đau lòng vì ảnh hưởng chiến sự Israel - Hamas.

Vào dịp Giáng sinh, người dân thường đổ về thành phố Bethlehem ở Bờ Tây, Palestine. Tầng thượng của tòa thị chính thành phố có nhiều đội quay phim từ khắp nơi trên thế giới để ghi lại hình ảnh cây thông Noel cao chót vót ở Quảng trường Manger khi tiếng chuông vang lên trong Thánh lễ lúc nửa đêm tại Nhà thờ Giáng sinh, được xây dựng trên hang động theo truyền thống là nơi Chúa Jesus đã được sinh ra.

Nhưng năm nay thì khác. Bầu không khí ở Bethlehem vào đêm Giáng sinh thật ảm đạm, u ám, buồn bã và mang tính chính trị vì chiến sự Israel - Hamas. Việc đến điểm hành hương nổi tiếng này trở nên khó khăn hơn vì nhiều tuyến đường đã bị lực lượng Israel phong tỏa, một số thị trấn trong khu vực cũng đã bị Israel tấn công dữ dội.

Thành phố Bethlehem đã hủy sự kiện Giáng sinh, không còn cây thông khổng lồ, không có chợ, không có tiệc tùng, không có bài hát mừng, không có ông già Noel phát kẹo cho trẻ em. Và không có người hành hương cũng như khách du lịch. Các con phố đều vắng lặng. Các nhà thờ trên khắp Palestine cũng hạn chế các hoạt động trong những buổi lễ và cầu nguyện.

Thay vì trang trí ngày lễ truyền thống, một nhà thờ ở đây đã tạo ra một khung cảnh trang trí Giáng sinh đơn giản cho dịp lễ năm nay: Chúa Jesus được sinh ra giữa một đống gạch vụn trong tòa nhà đổ nát.

Linh mục Issa Taljieh ở Bethlehem cho biết, ông chưa bao giờ thấy điều gì như vậy trước đây. "Mọi người đang đau buồn về những gì đang xảy ra ở Gaza. Đây là lần đầu tiên tôi thấy nhà thờ Giáng sinh vắng lạnh và trống rỗng như thế, ngay cả thời kỳ đại dịch Covid-19", linh mục nói.

Nhiều người dân thành phố đã từng rất hy vọng vào mùa Giáng sinh năm nay giờ đây thực sự thất vọng và đau đớn. Việc vắng khách như hiện tại sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đối với các doanh nghiệp phụ thuộc vào du lịch, từ khách sạn cho đến các cửa hàng bán đồ trang trí tôn giáo.

Theo Bộ Du lịch và Văn hóa Palestine, Bethlehem thường đón tới 1,5 triệu khách du lịch mỗi năm. Bộ trưởng Du lịch Rula Maayah ước tính thiệt hại của ngành này trong năm nay dự kiến lên tới 200 triệu USD.

Thánh địa này là nơi cư trú chủ yếu của người Do Thái và người Hồi giáo. Nhưng 2% dân số Palestine ở Bờ Tây là người theo đạo Cơ đốc, với nhiều người trong số họ tự hào về nguồn gốc. Ngoài ra còn có một số ít người theo đạo Cơ đốc, khoảng 1.000 người, ở Gaza.

Trong thông điệp Giáng sinh hàng năm của mình, Thị trưởng Bethlehem Hanna Hanania đã tuyên bố để tang các nạn nhân xấu số và lên án việc Israel tiến hành cuộc chiến ở Gaza là "thanh lọc sắc tộc" và "diệt chủng".

Người đứng đầu Phòng thương mại Samir Hazboun cũng vậy. "Tôi buồn và khó chịu trước sự thất bại về mặt đạo đức của phương Tây trong việc ngăn chặn việc giết hại thường dân ở Gaza", quan chức này nói.

Các giáo sĩ Thiên chúa giáo ở đây cũng có những tuyên bố tương tự, chỉ trích các nhà lãnh đạo thế giới không bảo vệ được người dân vô tội.

Linh mục Munther Isaac, mục sư của Nhà thờ Giáng sinh Lutheran, đứng bên cạnh cảnh trang trí Chúa Jesus sinh ra trong nhà nguyện của ông. Đó là hình ảnh Chúa Jesus ngồi giữa những ngọn nến lung linh trên một đống xi măng bị vỡ và đá bẩn. "Đây chính là lễ Giáng sinh ở Palestine", linh mục Issac nói. "Đây là thông điệp thực sự".

Ông Rami Asakrieh là linh mục của Nhà thờ Thánh Catherine, nơi sẽ cử hành Thánh lễ nửa đêm. "Họ nói rằng chúng tôi đang hủy bỏ Giáng sinh. Nhưng không, chúng ta chỉ hủy bỏ việc tổ chức các lễ hội Giáng sinh. Chúng ta vẫn sẽ cử hành Thánh lễ", linh mục này nói.

Theo ông, không thể ăn mừng khi có quá nhiều người, ở cả hai phía, đã mất mát, đau thương. "Chúng tôi đã hủy bỏ các lễ hội như một cử chỉ của tình đoàn kết với các nạn nhân của chiến tranh", ông nói.

Giáng sinh buồn, lặng lẽ ở đất Chúa Bethlehem vì chiến sự

(Dân trí) - Giáng sinh năm nay tại thành phố Bethlehem ở Bờ Tây, Palestine - nơi Chúa giáng sinh - hầu như vắng lạnh đến đau lòng vì ảnh hưởng chiến sự Israel - Hamas.

Vào dịp Giáng sinh, người dân thường đổ về thành phố Bethlehem ở Bờ Tây, Palestine. Tầng thượng của tòa thị chính thành phố có nhiều đội quay phim từ khắp nơi trên thế giới để ghi lại hình ảnh cây thông Noel cao chót vót ở Quảng trường Manger khi tiếng chuông vang lên trong Thánh lễ lúc nửa đêm tại Nhà thờ Giáng sinh, được xây dựng trên hang động theo truyền thống là nơi Chúa Jesus đã được sinh ra.

Nhưng năm nay thì khác. Bầu không khí ở Bethlehem vào đêm Giáng sinh thật ảm đạm, u ám, buồn bã và mang tính chính trị vì chiến sự Israel - Hamas. Việc đến điểm hành hương nổi tiếng này trở nên khó khăn hơn vì nhiều tuyến đường đã bị lực lượng Israel phong tỏa, một số thị trấn trong khu vực cũng đã bị Israel tấn công dữ dội.

Thành phố Bethlehem đã hủy sự kiện Giáng sinh, không còn cây thông khổng lồ, không có chợ, không có tiệc tùng, không có bài hát mừng, không có ông già Noel phát kẹo cho trẻ em. Và không có người hành hương cũng như khách du lịch. Các con phố đều vắng lặng. Các nhà thờ trên khắp Palestine cũng hạn chế các hoạt động trong những buổi lễ và cầu nguyện.

Thay vì trang trí ngày lễ truyền thống, một nhà thờ ở đây đã tạo ra một khung cảnh trang trí Giáng sinh đơn giản cho dịp lễ năm nay: Chúa Jesus được sinh ra giữa một đống gạch vụn trong tòa nhà đổ nát.

Linh mục Issa Taljieh ở Bethlehem cho biết, ông chưa bao giờ thấy điều gì như vậy trước đây. "Mọi người đang đau buồn về những gì đang xảy ra ở Gaza. Đây là lần đầu tiên tôi thấy nhà thờ Giáng sinh vắng lạnh và trống rỗng như thế, ngay cả thời kỳ đại dịch Covid-19", linh mục nói.

Nhiều người dân thành phố đã từng rất hy vọng vào mùa Giáng sinh năm nay giờ đây thực sự thất vọng và đau đớn. Việc vắng khách như hiện tại sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đối với các doanh nghiệp phụ thuộc vào du lịch, từ khách sạn cho đến các cửa hàng bán đồ trang trí tôn giáo.

Theo Bộ Du lịch và Văn hóa Palestine, Bethlehem thường đón tới 1,5 triệu khách du lịch mỗi năm. Bộ trưởng Du lịch Rula Maayah ước tính thiệt hại của ngành này trong năm nay dự kiến lên tới 200 triệu USD.

Thánh địa này là nơi cư trú chủ yếu của người Do Thái và người Hồi giáo. Nhưng 2% dân số Palestine ở Bờ Tây là người theo đạo Cơ đốc, với nhiều người trong số họ tự hào về nguồn gốc. Ngoài ra còn có một số ít người theo đạo Cơ đốc, khoảng 1.000 người, ở Gaza.

Trong thông điệp Giáng sinh hàng năm của mình, Thị trưởng Bethlehem Hanna Hanania đã tuyên bố để tang các nạn nhân xấu số và lên án việc Israel tiến hành cuộc chiến ở Gaza là "thanh lọc sắc tộc" và "diệt chủng".

Người đứng đầu Phòng thương mại Samir Hazboun cũng vậy. "Tôi buồn và khó chịu trước sự thất bại về mặt đạo đức của phương Tây trong việc ngăn chặn việc giết hại thường dân ở Gaza", quan chức này nói.

Các giáo sĩ Thiên chúa giáo ở đây cũng có những tuyên bố tương tự, chỉ trích các nhà lãnh đạo thế giới không bảo vệ được người dân vô tội.

Linh mục Munther Isaac, mục sư của Nhà thờ Giáng sinh Lutheran, đứng bên cạnh cảnh trang trí Chúa Jesus sinh ra trong nhà nguyện của ông. Đó là hình ảnh Chúa Jesus ngồi giữa những ngọn nến lung linh trên một đống xi măng bị vỡ và đá bẩn. "Đây chính là lễ Giáng sinh ở Palestine", linh mục Issac nói. "Đây là thông điệp thực sự".

Ông Rami Asakrieh là linh mục của Nhà thờ Thánh Catherine, nơi sẽ cử hành Thánh lễ nửa đêm. "Họ nói rằng chúng tôi đang hủy bỏ Giáng sinh. Nhưng không, chúng ta chỉ hủy bỏ việc tổ chức các lễ hội Giáng sinh. Chúng ta vẫn sẽ cử hành Thánh lễ", linh mục này nói.

Theo ông, không thể ăn mừng khi có quá nhiều người, ở cả hai phía, đã mất mát, đau thương. "Chúng tôi đã hủy bỏ các lễ hội như một cử chỉ của tình đoàn kết với các nạn nhân của chiến tranh", ông nói.

(Dân trí) - Tổng thống Mỹ Joe Biden đã gọi điện hỏi thăm đối thủ đảng Cộng hòa Donald Trump, đồng thời yêu cầu Cơ quan Mật vụ tăng cường biện pháp đảm bảo an toàn cho cựu chủ nhân Nhà Trắng.

"Ông Trump, với tư cách là cựu tổng thống và ứng cử viên của đảng Cộng hòa, đã nhận được mức độ an ninh cao hơn và tôi đã chỉ đạo Cơ quan Mật vụ cung cấp cho ông ấy mọi nguồn lực, khả năng và biện pháp bảo vệ cần thiết để đảm bảo sự an toàn liên tục", Tổng thống Mỹ Joe Biden tối 14/7 cho biết.

Ông cho biết thêm, ông đã gọi điện hỏi thăm ông Trump ngay sau khi cựu Tổng thống thoát âm mưu ám sát tại một sự kiện vận động tranh cử ở bang Pennsylvania hôm 13/7.

Trong bài phát biểu từ Phòng Bầu dục, ông Biden kêu gọi người dân đoàn kết sau vụ cựu Tổng thống Trump bị ám sát hụt.

Ông nói: "Tôi muốn nhấn mạnh về sự cần thiết phải hạ nhiệt trong chính trường. Hãy nhớ rằng, dù chúng ta bất đồng quan điểm nhưng chúng ta không phải là kẻ thù mà là hàng xóm, là bạn bè, đồng nghiệp và quan trọng nhất là những người dân của nước Mỹ. Chúng ta phải sát cánh cùng nhau".

Chủ nhân Nhà Trắng khẳng định, nước Mỹ sẽ không cho phép bạo lực chính trị trở nên bình thường hóa và sự thù hận chắc chắn không có nơi trú ẩn.

Thông điệp được phát đi không lâu sau khi dư luận ở Mỹ rúng động bởi vụ nổ súng nhằm vào ông Trump, ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa. Vụ tấn công khiến Trump bị thương ở tai phải.

Nghi phạm được xác định là Thomas Matthew Crooks, 20 tuổi, chưa từng có tiền án, tiền sự. Người này đã sử dụng một khẩu súng trường của cha mình để bắn về phía ông Trump từ vị trí một mái nhà cách nơi ông vận động tranh cử chưa đến 150m.

Vụ việc làm dấy lên những lo ngại về lỗ hổng trong các biện pháp đảm bảo an ninh dành cho một cựu tổng thống Mỹ.

Ông Biden ra lệnh tăng cường an ninh cho ông Trump

(Dân trí) - Tổng thống Mỹ Joe Biden đã gọi điện hỏi thăm đối thủ đảng Cộng hòa Donald Trump, đồng thời yêu cầu Cơ quan Mật vụ tăng cường biện pháp đảm bảo an toàn cho cựu chủ nhân Nhà Trắng.

"Ông Trump, với tư cách là cựu tổng thống và ứng cử viên của đảng Cộng hòa, đã nhận được mức độ an ninh cao hơn và tôi đã chỉ đạo Cơ quan Mật vụ cung cấp cho ông ấy mọi nguồn lực, khả năng và biện pháp bảo vệ cần thiết để đảm bảo sự an toàn liên tục", Tổng thống Mỹ Joe Biden tối 14/7 cho biết.

Ông cho biết thêm, ông đã gọi điện hỏi thăm ông Trump ngay sau khi cựu Tổng thống thoát âm mưu ám sát tại một sự kiện vận động tranh cử ở bang Pennsylvania hôm 13/7.

Trong bài phát biểu từ Phòng Bầu dục, ông Biden kêu gọi người dân đoàn kết sau vụ cựu Tổng thống Trump bị ám sát hụt.

Ông nói: "Tôi muốn nhấn mạnh về sự cần thiết phải hạ nhiệt trong chính trường. Hãy nhớ rằng, dù chúng ta bất đồng quan điểm nhưng chúng ta không phải là kẻ thù mà là hàng xóm, là bạn bè, đồng nghiệp và quan trọng nhất là những người dân của nước Mỹ. Chúng ta phải sát cánh cùng nhau".

Chủ nhân Nhà Trắng khẳng định, nước Mỹ sẽ không cho phép bạo lực chính trị trở nên bình thường hóa và sự thù hận chắc chắn không có nơi trú ẩn.

Thông điệp được phát đi không lâu sau khi dư luận ở Mỹ rúng động bởi vụ nổ súng nhằm vào ông Trump, ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa. Vụ tấn công khiến Trump bị thương ở tai phải.

Nghi phạm được xác định là Thomas Matthew Crooks, 20 tuổi, chưa từng có tiền án, tiền sự. Người này đã sử dụng một khẩu súng trường của cha mình để bắn về phía ông Trump từ vị trí một mái nhà cách nơi ông vận động tranh cử chưa đến 150m.

Vụ việc làm dấy lên những lo ngại về lỗ hổng trong các biện pháp đảm bảo an ninh dành cho một cựu tổng thống Mỹ.