Ngày 5/10, một tài khoản ẩn danh trong group Facebook "Chia sẻ ebook miễn phí - theo yêu cầu" với nội dung "Cần bản PDF chuẩn của cuốn này ạ. Ai có share mình với" kèm ảnh chụp sách Nexus.

Dưới bài đăng, một người dùng Facebook M.bình luận dẫn link đến một bài viết khác trong group "Tiệm sách của Man" mà người dùng này là quản trị viên, đăng ngày 23/9.

Tài khoản Facebook này tự đánh giá rằng bản dịch Nexusmà mình cung cấp "rất ổn". Bên dưới có một bình luận dẫn link đến website the...book.com. Tại link này, khi người dùng click "Nhận ebook" sẽ thấy hiện ra khung như bên dưới, yêu cầu thanh toán khoản tiền 49.000 VNĐ dưới danh nghĩa "mời cà phê" để nhận được link tải ebook.

Trên website này cũng đăng tải nhiều ebook không có bản quyền khác, vẫn với yêu cầu quyên góp tương tự.

Ebook lậu ngang nhiên đòi độc giả gửi tiền "mời cà phê".

Đáng chú ý, người dùng M.thông báo sẽ "giữ cuốn này trên kệ đến ngày 30, sau ngày đó tui sẽ ẩn để bên nxb (nhà xuất bản - PV) bán sách giấy, bro nào đọc bản dịch của tui thấy hay thì mua ủng hộ tác giả và nxb nhé". Tuy nhiên, đến nay M.không những vẫn tiếp tục hiển thị link này mà thậm chí ngang nhiên mang đi quảng cáo bằng cách để lại bình luận trong group "Chia sẻ ebook miễn phí - theo yêu cầu" kể trên.

Trả lời bình luận của M., tài khoản ẩn danh đã đăng bài viết cho biết "cũng tham gia donate (quyên góp) vài lần thấy không đọc được mới đi xin bản chuẩn".

Người này bày tỏ quan điểm tôn trọng công sức của người thực hiện bản dịch lậu (thế nhưng chắc không tôn trọng công sức tác giả, dịch giả và đơn vị phát hành có bản quyền!), nhưng "muốn đính chính là bản chuẩn là bản chuẩn, bản dịch máy là dịch máy, không nên lập lờ". Người này nhận xét người thực hiện bản dịch lậu "chưa đọc hết những cuốn đó chứ đừng nói đến hiệu đính, sửa chữa".

Người dùng M.vẫn nhắc đến "bản mình dịch" để phân biệt với "bản của nxb", không thừa nhận bản dịch có sự tham gia hỗ trợ, thậm chí là do máy toàn phần đảm nhiệm phần chuyển ngữ hay không.

Trái lại, trong group "Chia sẻ ebook dịch AI", tài khoản Ebook song ngữ - dịch AI công khai chia sẻ một bản dịch tiếng Việt, hiển nhiên là do AI dịch mà không có gì phải giấu giếm. Link drive dẫn đến ebook này được đăng tải công khai ở phần bình luận, người dùng có thể truy cập dễ dàng và tải về mà không chịu một mức phí nào.

Bài đăng chia sẻ ebook lậu Nexusdo AI dịch trong group "Chia sẻ ebook dịch AI".

Bản ebook này còn sót lại phần mục lục, tiêu đề chương, mô hình, danh sách tài liệu tham khảo... bằng tiếng Anh; tuy nhiên về cơ bản nội dung chính đều được trình bày bằng tiếng Việt tương đối chỉn chu.

Đọc tham khảo một vài trang đầu, có thể thấy phần dịch thuật chưa được trau chuốt, chưa thật sự mượt mà, uyển chuyển song có thể đáp ứng ở mức độ cơ bản những ai muốn hiểu khái lược (nhưng có thể sai lệch, sót ý) điều tác giả muốn truyền tải.

Một người dùng máy đọc sách khác cho Tri Thức - Znewsbiết bạn thử tải một bản ebook không bản quyền cuốn Nexus trên mạng. Khi mở ra, bản này có "lời nhắn nhủ" của người tạo ra, nói đây là bản do AI dịch, dịch từ tiếng Tây Ban Nha, và người đọc "hãy cảm ơn" vì dù dịch dở nhưng "được đọc mà không mất tiền".

Hành vi phát tán ebook lậu như ba trường hợp kể trên, dẫu thu phí hay không, đều là vi phạm luật sở hữu trí tuệ, ảnh hưởng đến quyền lợi của tác giả, dịch giả và đơn vị nắm giữ bản quyền tiếng Việt.

Tuy nhiên điều này cũng đặt ra câu hỏi cho chính những độc giả chịu chi mức phí gần bằng 20% giá sách giấy để đổi lại một ebook không được ai đảm bảo chất lượng, rằng họ chấp nhận bỏ tiền cho một sản phẩm phạm pháp, ngang nhiên coi thường công sức tác giả, dịch giả và trục lợi, ăn cắp chất xám người khác.

Về phía đơn vị xuất bản, trong trường hợp ebook lậu dẫu nhiều thiếu sót nhưng được chia sẻ miễn phí, lại dễ dàng tải về và đọc, tra cứu trên nhiều thiết bị điện tử từ điện thoại, máy tính đến máy đọc sách - những lợi điểm mà rất nhiều người dùng ebook mong mỏi (nhất là với một cuốn sách dày hơn 500 trang như Nexus) - liệu rằng câu chuyện phát hành các đầu sách hot nói riêng và sách mới nói chung có nên được xem xét lại?

Hiện nay ít đầu sách nào tại Việt Nam có bản ebook phát hành song song với sách giấy, mà thực tế, ebook có bản quyền vẫn là một mặt hàng "khan" trên thị trường xuất bản. Trong bối cảnh nhu cầu đọc ebook rất lớn và một bộ phận người dùng sẵn sàng chi một mức phí nhất định cho ebook - đơn vị xuất bản có nên chủ động nắm lấy cơ hội này, bên cạnh kỳ vọng vào những chế tài và biện pháp mạnh mẽ hơn về bảo vệ bản quyền?

Nexuslà tác phẩm mới của Yuval Noah Harari, phát hành bản tiếng Anh vào ngày 10/9 và bản tiếng Việt vào ngày 30/9. Cuốn sách lập tức gây tiếng vang sau khi ra mắt trên thế giới, và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Đại diện đơn vị phát hành bản tiếng Việt thông tin rằng sách được in thêm 9.000 bản sau khi phát hành chưa đến một tuần.

Tuy nhiên, chung số phận với nhiều đầu sách hot khác, Nexusbản tiếng Việt nhanh chóng bị làm giả trên thị trường, khiến đơn vị giữ bản quyền chính thức phải lên tiếng cảnh báo độc giả.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Thực hiện xong nhiệm vụ, anh Trí được tài khoản Zalo này giới thiệu add tài khoản telegram tên Trần Hoàng Tú Quyên để nhận lương. Sau khi được đưa vào nhóm có tên “Nhiệm vụ phổ thông 1”, cung cấp số tài khoản, anh được các đối tượng chuyển khoản cho 10.000 đồng tiền thưởng cho việc làm xong nhiệm vụ giới thiệu. 

Nhận tiền xong, anh Trí bắt đầu được giới thiệu làm thêm 3 nhiệm vụ bài tập và được chuyển khoản 30.000 đồng. Bước tiếp theo là làm các nhiệm vụ phổ thông. Ngay ngày đầu tiên, anh làm gần 50 nhiệm vụ (mỗi nhiệm vụ làm xong được chuyển ngay tài khoản 8.000 -10.000 đồng), vì làm được hơn 40 nhiệm vụ/ngày, nên anh Trí đã được hưởng thêm lương 300.000 đồng. Riêng trong ngày này, anh đã được hưởng số tiền lên đến 600.000 đồng từ các đối tượng lừa đảo.

Ngay sau đó, anh Trí được giới thiệu qua làm nhiệm vụ chất lượng cao để trở thành nhân viên chính thức của công ty, lương cơ bản từ 300.000 đồng được nâng lên 400.000 đồng/ngày. Theo giới thiệu, nhiệm vụ chất lượng cao nhằm tăng lượng tương tác và lượng giao dịch cho thương hiệu thời trang trực tuyến Sendo, đồng thời, giúp các thành viên tham gia hưởng lợi từ phần trăm hoa hồng nhiệm vụ. 

Nhiệm vụ chất lượng cao sẽ có 5 mức nạp tiền gồm: Mức 1 nạp tiền 450.000 đồng nhận hoa hồng 135.000 đồng; mức 2 nạp tiền 980.000 đồng, hoa hồng 294.000 đồng; mức 3 nạp tiền 1.360.000 đồng, hoa hồng 408.000 đồng; mức 4 nạp tiền 2.300.000 đồng, hoa hồng 690.000 đồng; mức 5 nạp tiền 3.600.000 đồng, hoa hồng 1.080.000 đồng. Chủ nhóm còn cam kết, mỗi thành viên cần thực hiện một mức nhiệm vụ báo lên nhóm, sau khi hoàn thành bộ phận tài vụ sẽ thanh toán tiền gốc và hoa hồng trong vòng 5 – 10 phút. 

Để tạo lòng tin cho người tham gia, chủ nhóm còn đưa ra các bản cam kết giả mạo Công ty Sen Đỏ. Cụ thể, bản cam kết này bên A là Công ty cổ phần Công nghệ Sen Đỏ, có địa chỉ của chính công ty này ở quận 7, TP.HCM, đi kèm là mã số doanh nghiệp. Bên B là tên những người tham gia nhận nhiệm vụ chất lượng cao và đi kèm là số tiền đã nộp cho các đối tượng lừa đảo. Đồng thời, bản cam kết có các nội dung như: Bên A sẽ chịu trách nhiệm tương ứng đối với các tổn thất do bên B đạt được trên cơ sở hệ thống dữ liệu; Trong trường hợp xảy ra tổn thất, bên A có trách nhiệm thanh toán cho bên B trong vòng 2 giờ; Thoả thuận bồi thường phải được hoàn thành theo đúng quy định, các hoạt động tự ý thao tác sẽ bị cấm và sẽ huỷ bỏ thoả thuận bồi thường cho người vi phạm. Cuối bản cam kết ghi bộ phận tài vụ SENDO, kèm dấu đỏ, ký tên Trần Hải Linh.

Do trình bày với chủ nhóm là không có tiền nên anh Trí chỉ muốn làm nhiệm vụ phổ thông, nhưng người này cho biết không đăng ký thì sẽ không được làm tiếp. Sau đó, thấy anh không chuyển tiền đã đẩy anh ra khỏi nhóm. Đáng chú ý trong nhóm có rất nhiều tài khoản khoe đã chuyển tiền và ký giấy cam kết. Theo anh Trí, đây có thể là “chim mồi”, vì thực tế nhóm gần 200 thành viên nhưng chỉ có 4-5 người online. Tuy nhiên, anh thấy có nhiều người cả tin đã đăng ký tham gia gói chất lượng cao, nên phản ánh đến báo VietNamNet để cảnh báo mọi người, bởi đây là hình thức lừa đảo.

Theo tìm hiểu của PV, nhóm trên telegram được quản lý rất chặt chẽ, nếu không được gọi điện mời và thực hiện theo quy trình sẽ không được duyệt vào, khác với các nhóm lừa đảo trước đây, khi ai muốn vào tham gia cũng được. 

Trả lờiVietNamNet, bà Nguyễn Yến Chi, Chánh Văn phòng Công ty cổ phần công nghệ Sen Đỏ khẳng định, bản cam kết mà các đối tượng lừa đảo đưa ra ở trên là hoàn toàn giả mạo, công ty chưa bao giờ đưa ra hình thức mời gọi cộng tác viên làm việc thông qua việc hoàn thành các nhiệm vụ như trên, đây là hành vi lừa đảo. 

Lừa đảo tuyển cộng tác viên online với “việc nhẹ lương cao” là một trong 24 hình thức lừa đảo trên không gian mạng được Bộ TT&TT đưa ra cảnh báo đến người dân trong thời gian vừa qua. Bộ Công an cũng liên tục đưa ra các cảnh báo về hình thức lừa đảo này, đồng thời tổ chức các chương trình tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức để người dân cảnh giác. Thế nhưng, hình thức lừa đảo này vẫn liên tục diễn ra trong thời gian qua. Mặc dù đã được cảnh báo nhưng nhiều nạn nhân vẫn bị lừa, khi thủ đoạn của những kẻ lừa đảo ngày càng tinh vi.