- Một nghiên cứu vừa được côngbố đã củng cố thêm bằng chứng cho thấy mối liên hệ giữa việc kéo dài thời giannghỉ thai sản với sự gia tăng của tỉ lệ nuôi con bằng sữa mẹ.

Mẹ đi làm sớm, con dễ thấp còi

Công trình nghiên cứu “Ảnh hưởngcủa thời hạn nghỉ thai sản và thời điểm đi làm lại đến việc nuôi con bằng sữamẹ” được đăng trong số tháng Sáu năm 2011 của Tạp chí Nhi khoa, được phát hànhbởi Học viện Nhi khoa Hoa kỳ. Nghiên cứu này đã phân tích một cách chi tiết ảnhhưởng của 3 yếu tố (tổng thời gian nghỉ thai sản, độ dài nghỉ thai sản có lương,và thời điểm đi làm lại) đến cho việc con bú sớm và thời gian cho con bú. Cáctác giả kết luận rằng các bà mẹ mới sinh con càng chậm đi làm trở lại càng cónhiều khả năng cho con bú trong thời gian dài hơn.

Trong thời gian 6 tháng đầu đờicủa trẻ, các bà mẹ thường phải đưa ra những quyết định quan trọng về cách nuôidưỡng con và những quyết định này có tác động lâu dài đến cuộc đời trẻ sau này.Nếu được hưởng chế độ nghỉ thai sản dài và có lương, các bà mẹ có nhiều khả năngduy trì nuôi con bằng sữa mẹ và cho trẻ bú hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu.Việc này không chỉ giúp cải thiện đáng kể sức khỏe của trẻ, mà còn có tác độngrõ rệt tới kinh tế - xã hội của đất nước và của cả cộng đồng người dân trong đó.

Nghiên cứu cho thấy, số phụ nữ đilàm lại trong thời gian từ 3 đến 6 tháng sau khi sinh có khả năng ngừng cho conbú trước khi trẻ được 6 tháng tuổi cao gấp 3 lần so với những chị em không phảisớm đi làm trở lại. Điều này có thể gây ra tác động tiêu cực tới sự phát triểnvà tăng trưởng của trẻ. Hiện nay, ở Việt Nam chỉ có khoảng 20% trẻ dưới 6 thángtuổi được bú mẹ hoàn toàn, dẫn tới tình trạng cứ 3 trẻ dưới 5 tuổi thì 1 em bịthấp còi thể trung bình hoặc nặng (thấp hơn so với chiều cao chuẩn theo tuổi) vàcứ 5 trẻ thì 1 em bị nhẹ cân thể trung bình hoặc nặng.

Nghỉ thai sản dài, lao độngtrung thành hơn

Những tác động của thời gian nghỉthai sản không đủ dài cũng như chế độ dinh dưỡng nghèo nàn còn vượt ra khỏi phạmvi sức khỏe ở cấp độ cá nhân và gia đình. Những quốc gia đảm bảo được chính sáchnghỉ thai sản tốt có hưởng lương thuộc vào hàng các nước có nền kinh tế pháttriển nhất. Các nghiên cứu đã cho thấy không có mối liên quan nào giữa các chínhsách thân thiện với gia đình, ví dụ như chế độ nghỉ phép hưởng lương, với tỉ lệthất nghiệp của một quốc gia; và rằng chính sách nghỉ thai sản tốt đã tạo ra mộttác động tích cực tới mức độ tham gia của phụ nữ vào lực lượng lao động. Ngoàira, ở các quốc gia đã nới rộng thời gian nghỉ thai sản cũng không thấy có sự ảnhhưởng nào tới sự sụt giảm thu nhập của phụ nữ. Những yếu tố này đã góp phần tạodựng một lực lượng lao động ổn định và gắn kết với doanh nghiệp hơn, từ đó giúpgia tăng nguồn thuế và thu nhập quốc gia.

Ngay cả ở những nước có chínhsách nghỉ thai sản hưởng lương rất hào phóng thì chi phí cho nghỉ thai sản sovới tổng thu nhập quốc dân cũng rất khiêm tốn. Tại các nước thuộc Liên minh Châuâu (EU) và các nước thuộc Tổ chức Hợp tác Kinh tế Phát triển (OECD), chi tiêu từngân sách chung cho thanh toán nghỉ thai sản ước tính chỉ chiếm 0.3% tổng sảnphẩm nội địa.

Ngoài việc cho phép nghỉ dài hơnđể hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, một chính sách nghỉthai sản tốt còn cần bao gồm cả các giải pháp can thiệp, hỗ trợ tại nơi làm việcđể tiếp tục tạo điều kiện cho phụ nữ cho con bú khi họ quay lại với công việc.Điều quan trọng là cần dành ra một không gian riêng, cung cấp tủ lạnh để bảoquản sữa cũng như máy hút sữa để hỗ trợ các bà mẹ. Hơn nữa, các công sở cũng nênthực hiện nghiêm quy định về lao động nữ đang nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổiđược nghỉ 1 giờ trong tổng số 8 giờ làm việc mỗi ngày. Những biện pháp này sẽtạo các điều kiện cần thiết cho các bà mẹ tiếp tục duy trì cho con bú sau khitrở lại với công việc và đảm bảo sự phát triển tốt cho con trẻ.

Tăng trưởng kinh tế của Việt Namphụ thuộc vào lực lượng lao động mạnh khỏe, được đào tạo và có năng suất laođộng cao. Những quyết định chúng ra đưa ra hôm nay không chỉ nhằm hỗ trợ về mặtdinh dưỡng cho giai đoạn đầu đời của trẻ thông qua chính sách nghỉ thai sản ưuviệt mà còn tạo ra tác động to lớn tới sự phát triển tương lai của Việt Nam.

Trần Thị Mai Hương
Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Quyền Trẻ em Việt Nam

Nhưng Tunguska vẫn được xem như là một trong những vụ va chạm khủng khiếp nhất trong lịch sử Trái Đất. Nguồn gốc vụ nổ vẫn còn là bí ẩn và các nhà khoa học vẫn đang tìm kiếm nguyên do.

Rồi một giả thiết ra đời cố gắng giải thích cho Tunguska: Thiên thạch đã va chạm là một Beta Taurid. Các thiên thạch Taurid thường gây ra mưa sao băng 2 lần mỗi năm vào cuối tháng 6, cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11, được gọi là các “sao băng tháng 6”.

Bức ảnh được chụp vào ngày 2/12/2018. Thiên thạch Bennu trong ảnh thường cắt ngang quỹ đạo Trái Đất và sẽ đến gần hành tinh chúng ta nhất trong 150 năm qua. Ảnh:NASA.

Các sao băng này được xếp loại Beta, chúng đôi khi xuất hiện vào cả ban ngày, khi ánh mặt trời quá mạnh và át mất hầu hết ánh sáng của các sao băng trên bầu trời.

Một tính toán mới đây bởi nhà vật lý Mark Boslough ở Phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos, Mỹ chỉ ra rằng các cây bị ngã ở Siberia được tạo ra bởi cùng một kiểu va chạm, có liên quan chặt chẽ tới mưa sao băng Taurid.

Boslough và nhà vật lý Peter Brown đã có buổi thuyết trình tại Hiệp hội địa vật lý Hoa Kì (AGU) ở Washington vào tháng này, kêu gọi một chiến dịch quan trắc đặc biệt vào tháng 6 tới để truy tìm các vật thể có kích thước bằng hoặc lớn hơn Tunguska trong các thiên thạch Taurid bay ngang qua Trái Đất.

Vài năm gần đây, Trái Đất thường xuyên tiếp xúc những đám mây thiên thạch Taurid dày đặc nhất. Các nhà khoa học cho rằng năm 2019 có thể là cơ hội thu thập tư liệu từ thiên thể tốt nhất kể từ năm 1975, khi địa chấn kế được để lại trên mặt trăng bởi các phi hành gia tàu Apollo ghi nhận một chấn động do va chạm với đám mây Taurid đi ngang qua.

Vụ nổ Tunguska đến nay vẫn là bí ẩn chưa lời giải đáp. Ảnh: Allthatsinteresting.

“Nếu vật thể gây ra vụ Tunguska là một thành viên của dòng thiên thạch Beta Taurid, thì vào tuần cuối cùng của tháng 6/2019 sẽ là lần tiếp theo một vụ nổ như vậy xuất hiện lần nữa”, bài thuyết trình tại AGU cho biết.

“Mặc dù chúng tôi không dự đoán rằng sẽ có thêm một vụ nổ Tunguska, nhưng việc gia tăng mật độ các NEO (vật thể gần Trái Đất) gây ra do dòng Beta Taurid đến gần sẽ tăng khả năng có thêm một sự kiện như vậy nữa xảy ra”, nhóm chuyên gia kết luận.

Tuy nhiên cho dù thực sự có nhiều các thiên thể như Tunguska trong dòng Beta Taurid, chúng cũng khó mà va chạm Trái Đất.

Các chuyên gia giải thích điều này như sau: Vũ trụ rộng lớn vô lường, va vào chúng ta cũng giống như tông xe vào cái cây giữa đồng trống. Tất nhiên cũng có số ít trường hợp cá biệt. Vào năm 2013, một vụ va chạm bởi thiên thể nhỏ hơn Tunguska xảy ra trong không phận Nga gần thành phố Chelyabinsk, tạo thành quả cầu lửa và sóng xung kích phá tan các cửa sổ, làm hơn 1.000 người bị thương.

Tuy nhiên trong toàn bộ lịch sử nhân loại, không hề có ghi chép nào cho thấy thiên thạch va chạm làm chết người.

“Việc này không ghê gớm tới mức làm bạn mất ngủ đâu”, Brown nói. Boslough và Brown cho hay phỏng đoán của họ chỉ là về việc mật độ các thiên thạch lớn sẽ tăng lên.

“Những sự kiện này được xếp vào loại rất hiếm khi xảy ra nhưng để lại hậu quả rất lớn. Rất khó để nói chắc về chúng. Tỷ lệ xảy ra một sự kiện làm nhiều người chết bởi va chạm thiên thạch là rất rất nhỏ nhưng không phải là không có. Tuy vậy, có nhiều thứ khác nguy hiểm hơn cần được chúng ta quan tâm”, Boslough nói.

Phi hành gia Amy Mainzer làm việc tại Phòng thí nghiệm Lực đẩy phản lực của NASA là người chuyên săn lùng các thiên thạch, đồng thời là điều tra viên chính của NEOcam (máy quay theo dõi vật thể gần Trái Đất), hệ thống được trang bị các viễn vọng kính không gian hồng ngoại theo dõi quỹ đạo Trái Đất nhằm tìm ra các thiên thạch nguy hiểm tiềm tàng. Cô nói rằng các nhà khoa học đã xác định được trên 90% các vật thể có khả năng gây ra thảm họa toàn cầu.

Xét về kích thước, chỉ có khoảng 30% thiên thể được xếp cỡ vừa, tức là có đường kính 140 mét hoặc lớn hơn. Amy cho rằng chỉ có khoảng 1% các thiên thể đã thấy có kích cỡ bằng Tunguska, vào khoảng 40 mét. Cô cũng hoan nghênh ý tưởng quan sát các thiên thể kĩ hơn vào tháng 6/2019.

Tóm lại là các thiên thể cỡ lớn đều đã được quan sát, những cái nhỏ hơn thì khó gây được tổn hại cho chúng ta.

Chưa từng có ghi nhận thiệt hại về người trong các vụ va chạm thiên thạch. Ảnh: NDTV.

“Trong vòng 100 năm tới sẽ không có vụ va chạm nào đáng kể”, Paul Chodas, quản lý tại Trung tâm nghiên cứu vật thể gần Trái Đất thuộc phòng thí nghiệm lực đẩy NASA cho biết. Ông cũng lưu ý rằng thiên thạch Bennu hiện được nghiên cứu bởi tàu đổ bộ Osiris-REx của NASA rất khó có khả năng va vào Trái đất trong vòng vài trăm năm nữa.

“Tảng đá đó đang được chúng tôi quan tâm nhưng cũng chỉ là quan tâm. Hiện chưa có thiên thạch nào đáng lo ngại”, ông kết luận.

Khối hình học của dòng Taurid khá khó để minh họa. Chúng như vòng đá xung quanh Mặt trời, một dạng vành đai thiên thạch có hình elip với quỹ đạo gần mặt trời cỡ sao Kim nhưng cách xa quỹ đạo Trái Đất.

Vành đai thiên thạch này tuy có quỹ đạo gần giống Trái Đất nhưng lại chuyển động trong mặt phẳng khác, chúng ta sẽ thấy chúng 2 lần mỗi năm. Đôi khi chúng va chạm với bầu khí quyển nhưng thường các thiên thạch chỉ được phát hiện trên radar.

Boslough và Brown cho rằng bí kíp để tìm thấy những vật thể lớn trong vành đai Beta Taurid là phải nhìn theo một hướng khác chứ không phải chú tâm vào những hòn đá nhỏ bốc cháy khi va chạm với chúng ta. Nguyên nhân bởi các vật thể lớn trong không gian thường có xu hướng tập trung tại một điểm chứ không phân tán.