Xu hướng ứng dụng AI vào chuyển đổi số cách làm việc và hoạt động sản xuất đang và sẽ diễn ra như thế nào?

Dù còn ở giai đoạn đầu, AI tạo sinh có thể cung cấp khả năng tối ưu hóa cho các nhà sản xuất trong nhiều khía cạnh quan trọng như năng suất, chất lượng sản phẩm, hiệu quả, an toàn lao động và tuân thủ quy định. 

AI tạo sinh có thể hoạt động với các mô hình AI khác để tăng độ chính xác và hiệu suất, chẳng hạn như tăng cường hình ảnh để cải thiện đánh giá chất lượng của mô hình thị giác máy tính, giảm các lỗi nhận diện sai.

Ví dụ, AI tạo sinh hiện nay được sử dụng để xác thực hoạt động đào tạo. Đối với các ngành đòi hỏi quy định chặt chẽ, việc có “bằng chứng” sẽ thúc đẩy năng lực và hoạt động của người lao động. Thử nghiệm ban đầu cho thấy, AI tạo sinh có thể giảm 30% thời gian đào tạo và tăng 25% tỷ lệ hoàn thành.

Đối với sản xuất, AI tạo sinh cũng được sử dụng để đánh giá các quy trình vận hành tiêu chuẩn (SOPs). Việc phản hồi nhanh cùng khả năng hỗ trợ bằng hình ảnh và âm thanh từ AI tạo sinh có thể cải thiện hiệu quả hoạt động khoảng 15% và tăng khả năng giải quyết vấn đề người dùng lên tới 90%. 

Nhiều ngành sản xuất đã sử dụng AI và thị giác máy tính để kiểm tra chất lượng, giúp cải thiện 80% khả năng phát hiện lỗi so với các phương pháp khác.

Trong tương lai, việc sử dụng AI tạo sinh có thể giúp các doanh nghiệp duy trì việc tuân thủ quy định. AI tạo sinh có thể giảm 25% tiền phạt và cải thiện 60% mức độ tuân thủ bằng cách sử dụng quyền truy cập văn bản và truy vấn giọng nói theo thời gian thực để hỗ trợ người dùng.

Thời gian qua, việc phát triển và ứng dụng AI tại Việt Nam đã làm tốt ở đâu và cần cải thiện gì?

Theo Oxford Insights, 6 quốc gia ASEAN gồm Singapore, Malaysia, Thái Lan, Indonesia, Việt Nam và Philippines đều có chỉ số về độ sẵn sàng ứng dụng AI của chính phủ cao hơn mức trung bình toàn cầu. Trên thực tế, khu vực Đông Á được xếp hạng cao nhất về độ sẵn sàng ứng dụng AI của chính phủ vào năm 2023.

Tuy nhiên, trong một thế giới nơi AI tạo sinh là yếu tố phân định người chiến thắng và kẻ thua cuộc, con người chính là vấn đề lớn nhất. Theo khảo sát của IBV, 62% CEO trong khu vực ASEAN cho rằng, kết quả ứng dụng AI tạo sinh sẽ phụ thuộc nhiều vào sự chấp nhận của con người thay vì công nghệ.

Đáng chú ý, 47% CEO trong khu vực ASEAN cho biết đang tuyển dụng các vị trí mới liên quan đến AI tạo sinh. Hơn 51% đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng các vị trí chủ chốt. Các CEO cũng thừa nhận rằng, 35% nhân sự sẽ cần được tái đào tạo trong ba năm tới.

Những năm qua, Việt Nam đã và đang tích cực giải quyết thách thức về thiếu hụt nguồn nhân lực công nghệ cao trong lĩnh vực AI. Trong bối cảnh số lượng chuyên gia AI trong nước còn tương đối thấp, việc chuẩn bị sẵn sàng, trang bị và nâng cao các kỹ năng cần thiết cho lực lượng lao động sẽ giúp Việt Nam gặt hái nhiều lợi ích kinh tế. Các doanh nghiệp Việt Nam cần hành động ngay lập tức để đánh giá tác động của công nghệ đối với lực lượng lao động. 

Bộ TT&TT đang muốn ứng dụng AI để chuyển đổi số. Thúc đẩy việc phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt và trợ lý ảo private AI có phải cách làm đúng đắn?

Các mô hình ngôn ngữ lớn đã phát triển đến hàng chục tỷ tham số. Nhiều mô hình có từ 70 tỷ tham số trở lên. Điều này giúp các tổ chức hưởng lợi với các chatbot tổng quát có kiến thức trong nhiều lĩnh vực.

Việc đào tạo và vận hành các mô hình trên đòi hỏi nhiều chi phí. Đối với doanh nghiệp, các mô hình lớn sẽ khó sử dụng trong một số nhiệm vụ cụ thể, với nhiều thông tin không liên quan và gia tăng chi phí phân tích.

Dù đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy làn sóng AI, các mô hình ngôn ngữ lớn vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Chỉ các doanh nghiệp lớn mới đủ khả năng để đào tạo và duy trì những mô hình ngốn nhiều năng lượng, lên đến cả trăm tỷ tham số. 

Theo ước tính từ Đại học Washington, việc đào tạo một mô hình ChatGPT-3 sử dụng lượng điện tương đương với hơn 1.000 hộ gia đình tiêu thụ trong một năm. Trung bình một ngày, việc sử dụng ChatGPT tiêu chuẩn có thể sánh ngang với mức tiêu thụ năng lượng hàng ngày của 33.000 hộ gia đình.

Trong bối cảnh hiện nay, các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) thường được lập trình để phù hợp với nhiều lĩnh vực. Các mô hình ngôn ngữ nhỏ được chứng minh có hiệu quả và tốn ít nhiên liệu hơn. Mô hình chuyên môn hoá Bring Your Own (BYOM) đang ngày càng phổ biến khi doanh nghiệp hạn chế gửi dữ liệu cho bên thứ ba và xây dựng các mô hình tuỳ chỉnh phù hợp với nhu cầu.

Trên thực tế, một nghiên cứu đã chỉ ra rằng, so với việc đào tạo mô hình lớn với ít dữ liệu, việc đào tạo mô hình ngôn ngữ nhỏ với nhiều dữ liệu sẽ mang đến hiệu suất tốt và chi phí thấp hơn. Chúng còn giảm thiểu tác động đến môi trường trong khi vẫn thực hiện tốt các nhiệm vụ chuyên biệt trong lĩnh vực kinh doanh như tóm tắt, trả lời câu hỏi và phân loại.

Liệu đã đến thời điểm Việt Nam cần có chế tài quản lý dành riêng cho việc phát triển và ứng dụng AI?

Công nghệ AI phần lớn vẫn chưa được kiểm soát dù ngày càng có nhiều trường hợp sử dụng mới. Do đó, các nhà hoạch định chính sách đang gặp khó khăn để theo kịp những tác động sâu rộng của đổi mới AI.

Điều này sẽ thay đổi khi Đạo luật Trí tuệ nhân tạo châu Âu (Đạo luật AI của EU) được triển khai. Đây là đạo luật mới được Nghị viện Liên minh Châu Âu thông qua, cũng là khung pháp lý toàn diện nhất cho AI tính đến nay. Đạo luật AI của EU có khả năng tác động đến các chính phủ và cơ quan quản lý trên toàn thế giới.

Trong khu vực, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cũng đang thúc đẩy cách tiếp cận tập trung vào sự khác biệt và tính linh hoạt về văn hóa, cũng như giảm gánh nặng tuân thủ cho các tổ chức. 

Theo một nghiên cứu gần đây của IBV, mối lo ngại về bảo mật dữ liệu (57%) và về độ tin cậy/minh bạch (43%) là những rào cản lớn nhất trong việc tích hợp AI tạo sinh.

Nếu không quản lý AI một cách có trách nhiệm, các tổ chức sẽ không thể áp dụng công nghệ này trên quy mô lớn. Việc ứng dụng AI có trách nhiệm là yêu cầu cấp thiết. Chúng ta cần thiết lập các quy định cụ thể và khung quản trị AI trước khi công nghệ này phát triển và được triển khai rộng rãi hơn tại Việt Nam.

Cảm ơn bà!

Nhóm thực phẩm tốt cho não

Chế độ ăn MIND gồm 10 nhóm thực phẩm: Rau lá xanh, các loại rau khác, các loại hạt, quả mọng, đậu, ngũ cốc nguyên cám, cá, thịt gia cầm, dầu ô liu và rượu vang. 

Protein

Bạn nên ăn đậu hằng ngày, thịt gia cầm hai lần một tuần và cá mỗi tuần một lần. Tất cả những thực phẩm này đều giàu protein và ít chất béo bão hòa, tốt cho sức khỏe tổng thể cũng như não bộ. 

Rau và ngũ cốc

Bạn sẽ cần một món salad, một loại rau khác và ba phần ngũ cốc nguyên hạt mỗi ngày. Bạn có thể ăn nhiều loại rau nhưng đặc biệt tốt là cải xoăn và rau chân vịt. Mặc dù có rất ít nghiên cứu về mối quan hệ giữa chức năng não và ngũ cốc, nhưng một phần lý giải khoa học đằng sau chế độ ăn MIND có thể bao gồm cách các loại thực phẩm phối hợp với nhau. 

Đồ ăn nhẹ

Các loại hạt và quả mọng là những món ăn nhẹ lý tưởng - cả hai đều có liên quan đến sức khỏe não bộ tốt hơn. Đặc biệt, quả việt quất và dâu tây giúp não bạn hoạt động tốt nhất và có thể làm chậm các triệu chứng liên quan đến bệnh Alzheimer.

Rượu vang

Rượu vang đã được chứng minh cải thiện sức khỏe não bộ và chống lại bệnh Alzheimer trong một số nghiên cứu. Nhưng điều quan trọng là sự điều độ. Phụ nữ không nên uống quá 1 ly vang một ngày, nam giới là 2 ly. Sử dụng nhiều hơn có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe não bộ, thậm chí gây ra chứng mất trí nhớ.

Dầu ô liu

Loại dầu này rất ngon khi kết hợp với bánh mì, salad, mì ống, rau nấu chín và bất kỳ món nào khác. Dầu ô liu cũng được chứng minh cải thiện chức năng não trong thời gian dài và chống lại chứng mất trí nhớ.

Thực phẩm không lành mạnh

Chế độ ăn MIND đặc biệt hạn chế thịt đỏ, bơ, phô mai, bánh ngọt cũng như đồ chiên hoặc đồ ăn nhanh. Bạn nên ăn ít hơn 350g thịt đỏ mỗi tuần, ít hơn một thìa bơ mỗi ngày… 

Loại rượu ít gây hại cho gan nhất

Chỉ riêng trong năm 2021, đã xảy ra hàng loạt vụ lộ lọt dữ liệu cá nhân như: Facebook lộ lọt dữ liệu 500 triệu người dùng hồi tháng 4; Vụ lộ lọt cơ sở dữ liệu căn cước của toàn bộ 45 triệu dân Argentina vào tháng 9; hay vụ việc dữ liệu của 5 triệu người dùng ô tô Việt Nam bị rao bán trên web đen cũng trong tháng 9/2021...

Cùng với đó, số lượng các vụ lừa đảo trực tuyến cũng gia tăng mạnh trong giai đoạn ảnh hưởng dịch bệnh Covid. Theo thống kê của Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), chỉ riêng trong tháng 10/2021, đã có hơn 1 triệu người Việt Nam, chiếm khoảng 16% người dùng Internet Việt Nam truy cập phải các trang web lừa đảo, độc hại. Nếu thế giới có khoảng 2 triệu website lừa đảo, thì riêng Việt Nam từ tháng 12/2020 đến 11/2021 đã có tới 816 website lừa đảo giả mạo ngân hàng.

Lộ lọt dữ liệu cá nhân, người dùng các dịch vụ trực tuyến bị lừa đảo chiếm đoạt tài sản đã phần nào khiến cho người dân mất lòng tin, gây nguy hại tới chương trình chuyển đổi số. Thực tế điều này từng xảy ra ở Singapore năm 2017: Chính phủ đảo quốc sư tử đã phải tạm dừng các dự án công nghệ thông tin có sử dụng dữ liệu cá nhân trong khoảng 6 tháng để xem xét lại toàn bộ các vấn đề bảo mật khi lộ hồ sơ sức khỏe của 1,5 triệu người dân.

Từ kinh nghiệm quốc tế, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng trong phát biểu tại sự kiện Ngày An toàn thông tin Việt Nam năm 2021 cũng đã chỉ rõ: Trong 3 năm, 5 năm tới đây sẽ là giai đoạn quyết định thành bại của quá trình chuyển đổi số quốc gia. An toàn thông tin mạng là điều kiện tiền đề để chuyển đổi số thành công.

Lãnh đạo Bộ TT&TT cũng đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo dựng niềm tin số, giúp người dân và toàn xã hội tin tưởng chuyển dịch các hoạt động từ môi trường truyền thống lên không gian mạng: “Nhiệm vụ quan trọng nhất với những người làm an toàn, an ninh mạng trong giai đoạn hiện nay là củng cố, tạo lập niềm tin số cho xã hội khi tham gia các hoạt động trên không gian mạng; từ đó thúc đẩy Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số phát triển”.

Xây dựng không gian mạng Việt Nam an toàn

Theo phân tích của đại diện Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC), Cục An toàn thông tin: Có 4 “từ khóa” chính cho niềm tin số của người dùng khi sử dụng dịch vụ trực tuyến của một cơ quan, tổ chức, đó là: An toàn thông tin, Quyền riêng tư/kiểm soát dữ liệu; Giá trị, lợi ích mang lại; Tính sẵn sàng chịu trách nhiệm, cách ứng phó, giải trình trong trường hợp bị tấn công.

Vì thế, để củng cố và tạo dựng niềm tin số cho người dùng Internet Việt Nam, cần có sự liên kết, đồng hành giữa 3 bên gồm: Nhà nước - Các cơ quan nhà nước trong những lĩnh vực khác nhau; Doanh nghiệp cung cấp sản phẩm, dịch vụ an toàn thông tin; Doanh nghiệp, đơn vị cung cấp dịch vụ trên môi trường số.

“Các cơ quan, doanh nghiệp xác định chúng ta đang đi trên cùng một con thuyền. Khi đó, trách nhiệm của chúng ta với công tác đảm bảo an toàn thông tin trên không gian mạng sẽ cao hơn, người dùng cũng sẽ tin tưởng, yên tâm hơn với các dịch vụ trực tuyến được cung cấp”, đại diện NCSC cho hay.

Với quan điểm đó, thời gian qua, Cục An toàn thông tin đã phối hợp với các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp để triển khai nhiều giải pháp để bảo vệ người dân, doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo không gian mạng Việt Nam an toàn, lành mạnh. Cụ thể, để góp phần nâng cao nhận thức về an toàn thông tin mạng cho người dùng, bên cạnh việc thường xuyên có cảnh báo về các nguy cơ tấn công mạng, Cục An toàn thông tin đã phát hành “Cẩm nang bảo đảm an toàn thông tin trong đại dịch Covid-19”. Cẩm nang này hướng dẫn các kỹ năng người dùng cần có để làm việc từ xa,  học trực tuyến và giải trí an toàn, giúp người dùng Internet có thể bảo đảm an toàn thông tin khi kết nối trực tuyến. Tính đến tháng 12/2021, đã có trên 70.000 lượt truy cập để tải cẩm nang.

Trong năm 2021, Cổng thông tin khonggianmang.vn cũng tiếp tục được phát triển, cung cấp hàng loạt giải pháp kỹ thuật, đồng thời hướng dẫn việc đảm bảo an toàn thông tin cho các cơ quan, tổ chức và người dùng cá nhân khi tham gia môi trường mạng. Trong đó có thể kể đến các công cụ như: Kiểm tra tập tin độc hại, nhận diện mã độc tống tiền, kiểm tra website lừa đảo, kiểm tra lộ lọt thông tin tài khoản cá nhân...

Được Cục An toàn thông tin chính thức cho ra mắt từ tháng 6/2021, hệ sinh thái Tín nhiệm mạng – một lá chắn khác về an toàn thông tin - cũng hướng đến mục tiêu bảo vệ người dân trên môi trường mạng, tạo dựng niềm tin số cho sản phẩm, dịch vụ của các cơ quan, tổ chức, thúc đẩy không gian mạng Việt Nam phát triển an toàn, lành mạnh. Tính đến tháng 12/2021, đã có 2.534 website được đánh giá và gắn nhãn tín nhiệm mạng.

Khẳng định bảo đảm an toàn cho người dân là một nhiệm vụ trọng tâm, Cục trưởng Cục An toàn thông tin Nguyễn Thành Phúc cho biết, trong năm tới, nhiều giải pháp sẽ được tập trung triển khai như: Tổ chức chiến dịch tuyên truyền nâng cao nhận thức về an toàn thông tin cho toàn thể cộng đồng do Bộ TT&TT chủ trì, điều phối, có sự tham gia trực tiếp của các bộ, ngành, địa phương và huy động sức mạnh của các doanh nghiệp ICT lớn; Phát triển nền tảng hỗ trợ bảo vệ trẻ em trên không gian mạng; Tiếp tục phát triển Cổng khonggianmang.vn trở thành điểm đến của người dân mỗi khi cần hoặc gặp vấn đề về an toàn thông tin; Mở rộng gắn nhãn tín nhiệm mạng cho các website, đặc biệt là website của các ngân hàng, tổ chức tài chính...

Vân Anh (Bài đăng trên Bưu điện Việt Nam số Tết 2022)

Ra mắt hệ sinh thái Tín nhiệm mạng giúp mọi người an toàn hơn trên không gian số

Hệ sinh thái Tín nhiệm mạng hướng đến mục tiêu bảo vệ người dân trên môi trường mạng, tạo dựng niềm tin số cho sản phẩm, dịch vụ của các cơ quan, tổ chức, thúc đẩy không gian mạng Việt Nam phát triển an toàn, lành mạnh.