TS Lê Quang Hòa (Viện Công nghệ Sinh học và Công nghệ Thực phẩm, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội) cho hay, trước đây nhóm cũng dựa trên kỹ thuật RT-LAMP này để chế tạo ra được sinh phẩm phát hiện nhanh virus dịch tả lợn châu Phi. Sinh phẩm khi đó cũng rất nhạy và được một số cơ sở sản xuất, xuất khẩu thực phẩm đón nhận.

“Thực ra, nhóm quan tâm tới dịch viêm đường hô hấp cấp này ngay từ đầu năm 2020 khi Tổ chức Y tế thế giới WHO công bố có một số trường hợp viêm phổi tại Trung Quốc mà chưa xác định được nguyên nhân. Ngay lập tức chúng tôi thường xuyên theo dõi thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng, xem chủng virus đó có bản chất là gì”, TS Hòa kể.

Nhóm nghiên cứu của TS. Lê Quang Hòa công bố đã nghiên cứu thành công sinh phẩm RT-LAMP có thể phát hiện nhanh virus corona chủng mới (nCoV) trong 70 phút. Ảnh: An Hiên.

Ngay sau khi trình tự hệ gen của chủng virus corona nCoV-2019 được công bố trên ngân hàng GenBank ngày 13/1, TS Hòa đã cùng các cộng sự chủ động lập nhóm nghiên cứu tiến hành phát triển sinh phẩm RT-LAMP phát hiện nhanh chủng virus này.

Ngay trước Tết Nguyên Đán nhóm đã tiến hành phân tích trình tự, sau đó tiến hành “thiết kế mồi”. “Thiết kế mồi là khâu quan trọng nhất trong kỹ thuật RT-LAMP này bởi đảm bảo độ đặc hiệu, độ nhạy, cũng như tốc độ phản ứng.  Ngay trước Tết, chúng tôi đã thiết kế xong mồi, rồi tiến hành tổng hợp gen nhân tạo, trình tự gen đích mà mình muốn khuếch đại”, TS Hòa kể.

Sau dịp nghỉ Tết Nguyên đán khoảng 10 ngày, nhóm hoàn thành quy trình chế tạo sinh phẩm RT-LAMP đổi màu. Thử nghiệm phản ứng, RT-LAMP phát hiện RNA của nCoV là 5 phiên bản mỗi phản ứng, tương đương với phương pháp nhạy nhất hiện nay dựa trên kỹ thuật real-time RT-PCR.

“Kỹ thuật RT-LAMP hiện nay chúng tôi dùng tới 6 mồi, hướng tới 8 trình tự khác nhau; trong khi phương pháp RT-PCR hiện chỉ hướng tới 3 trình tự khác nhau. Vì thế mà độ đặc hiệu của nghiên cứu của chúng tôi rất cao”.

Theo TS Hòa, ưu điểm đặc biệt của phản ứng RT-LAMP này là chỉ phát hiện chủng virus Corona mới (2019) và không cho kết quả dương tính giả với các chủng virus corona khác như SARS CoV, MERS-CoV, HKU4, HKU1, OC43 và 229E.

Ngoài ra, theo TS Lê Quang Hòa, với phương pháp mới này, chỉ sau 70 phút cho toàn bộ quy trình (bao gồm cả tách chiết RNA và phản ứng khuếch đại) sẽ cho kết quả ngay. Trong khi đó, phản ứng RT-PCR thông thường phải mất 4 giờ (240 phút) cho cả quy trình.

Chưa kể, giá thành sản xuất mỗi sinh phẩm của nhóm nghiên cứu là 350.000 đồng, trong khi đó giá sản xuất bộ test RT-PCR là 1 triệu đồng. So với các kỹ thuật sinh học phân tử khác, RT-LAMP có thiết bị đơn giản, khả năng ứng dụng tại hiện trường, độ nhạy và độ đặc hiệu cao (tương đương với real-time RT-PCR).

“Ưu điểm thấy rõ là thời gian phản ứng chỉ từ 15 đến 30 phút - rất nhanh so với quy trình tiêu chuẩn hiện nay (tối thiểu là 2 tiếng) – là có thể thu nhận được kết quả. Nhận biết âm tính hay dương tính thông qua phản ứng đổi màu của dung dịch. Nếu dung dịch đổi từ màu hồng sang vàng thì kết luận dương tính, còn không đổi màu là âm tính”, TS Hòa nói về tính đơn giản của sinh phẩm này.

Do vậy, theo nhóm nghiên cứu, bộ sinh phẩm này hoàn toàn có thể ứng dụng được tại các bệnh viện tuyến huyện hoặc bệnh viện dã chiến để phòng khi dịch bùng phát, có thể phân tích ngay tại các cơ sở y tế này mà không phải chuyển mẫu về rồi chờ kết quả từ bệnh viện tuyến trung ương.

Tuy nhiên, TS Hòa cũng nhấn mạnh những kết quả đạt được này mới chỉ được tiến hành trên các mẫu RNA nhân tạo do nhóm tự tổng hợp chứ chưa được thực hiện trên các mẫu bệnh phẩm.

Song với kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực này (15 năm), ông rất tự tin về mức độ chính xác của sinh phẩm này. “Bởi đây không phải là loại virus đầu tiên chúng tôi phát hiện được. Thông thường với công nghệ hiện nay của nhóm nghiên cứu chúng tôi, chỉ cần được trình tự gen mục tiêu ban đầu, sau khoảng một tháng là chúng tôi có thể ra ngay mẫu thử ban đầu để thử nghiệm được”.

Rất may, với chủng virus này, nhóm nghiên cứu của TS Hòa thành công ngay lần thử đầu tiên. “Thông thường việc này chỉ là vấn đề về mặt thời gian. Nếu chưa thành công những lần đầu, chúng ta xử lý, biến đổi các trình tự mồi, thì các lần sau cũng sẽ thành công”. 

Bộ sinh phẩm BK - LAMP - nCoV hoàn thiện chờ thử nghiệm với mẫu bệnh phẩm thực. Ảnh: HUST

Theo TS Hòa, hiện nay, phương pháp tiêu chuẩn được khuyến cáo bởi WHO - kỹ thuật RT-PCR là một kỹ thuật nhạy, đặc hiệu, chính xác. Song nhược điểm của các bộ sinh phẩm này là cần các thiết bị hết sức đắt tiền, mà chúng ta khó có khả năng thực hiện được ở quy mô tuyến huyện.

Muốn được thương mại hóa, chấp nhận trên thị trường thì bắt buộc phải so sánh kết quả của bộ sinh phẩm mà nhóm phát triển với bộ sinh phẩm được tiến hành bằng phương pháp tiêu chuẩn RT-PCR để xem độ tương hợp giữa 2 phương pháp ra sao. Thông thường tiến trình này diễn ra khá lâu. Một sinh phẩm muốn đưa được vào thị trường, thông thường phải mất khoảng từ 3 đến 6 tháng.

“Để đưa được một sinh phẩm ra ngoài thị trường, đảm bảo độ chính xác thì cần phải thử nghiệm trên những mẫu bệnh phẩm thực”, TS Hòa nói.

TS Lê Quang Hòa (áo đen) và các thành viên trong nhóm nghiên cứu của Viện Công nghệ Sinh học (Trường ĐH Bách khoa Hà Nội). Ảnh: HUST

Do vậy, nhóm nghiên cứu rất mong có sự hỗ trợ từ phía Bộ Y tế, Bộ Khoa học & Công nghệ để có thể tiếp cận, hợp tác được với một số bệnh viện, cơ quan chuyên trách để tiến hành thử nghiệm, kiểm định bộ sinh phẩm trong thời gian sớm nhất.

“Chúng tôi hy vọng trong khoảng 2 tuần tới, với sự giúp đỡ của các Bộ chuyên môn, sinh phẩm của chúng tôi được phân phối tới các bệnh viện, để hỗ trợ đắc lực trong việc kiểm soát dịch bệnh”, TS Hòa nói. 

Thanh Hùng

Sẽ có thêm các bộ kit phát hiện, phân loại virus corona trong 1 tháng tới

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã ký quyết định phê duyệt danh mục 3 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia đột xuất phòng, chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona (nCoV).  

Nền tảng này không thể thích nghi với một môi trường mạng xã hội đang thay đổi quá nhanh. Ảnh: SCMP.

Với thế hệ Millennials Trung Quốc, Renren còn hơn cả một mạng xã hội. Nó là cuốn nhật ký số, lưu giữ những kỷ niệm thời sinh viên, tình bạn và các dấu mốc quan trọng trong cuộc đời. Nhưng gần đây, người dùng phát hiện rằng nền tảng được mệnh danh là "Facebook của Trung Quốc" này đã không còn khả dụng, Sixth Toneđưa tin.

Theo truyền thông nội địa, từ đầu tháng 12, người dùng Renren không thể đăng nhập vào tài khoản, chỉ nhận được thông báo lỗi liên quan đến tài khoản và mật khẩu. Đến ngày 2/12, nền tảng này xác nhận đã tạm dừng hoạt động để "nâng cấp”.

Từng chỉ đứng sau Tencent, Baidu

Trên trang web chính thức, Renren thông báo: "Chúng tôi đang nâng cấp nền tảng, giống như việc thay thế chiếc xe động cơ đốt trong đáng tin cậy của bạn bằng một chiếc xe năng lượng mới hiện đại hơn sau nhiều năm sử dụng. Mong mọi người kiên nhẫn chờ đợi đến khi 'chiếc xe mới' chính thức ra mắt”.

Renren cũng cam kết rằng mọi dữ liệu cá nhân của người dùng sẽ được bảo vệ trong quá trình nâng cấp.

Được thành lập vào năm 2005 với tên gọi Xiaonei, Renren vốn là một mạng xã hội dành riêng cho sinh viên đại học, do Wang Xing - người sau này sáng lập Meituan - cùng một nhóm sinh viên phát triển. Đến năm 2009, nền tảng này được đổi tên thành Renren, mở rộng đối tượng sử dụng sang người trẻ.

Giao diện Renren thời còn được gọi là Xiaonei. Ảnh: Business Insider.

Vào cuối năm 2010, Renren đã thu hút được 170 triệu người dùng đăng ký. Một năm sau, nền tảng này lên sàn chứng khoán New York, đạt giá trị vốn hóa hơn 7 tỷ USD, chỉ đứng sau Tencent và Baidu trong số các "ông lớn" công nghệ Trung Quốc thời điểm đó.

Một trong những tính năng nổi bật của Renren là trò chơi "Happy Farm”, được ra mắt vào năm 2008. Đây là một trò chơi nông trại ảo. Người dùng có thể trồng cây, tưới nước, thu hoạch và trao đổi nông sản để tích điểm. Trò chơi này đã trở thành hiện tượng tại Trung Quốc, truyền cảm hứng cho các tính năng tương tự trên Facebook và QZone của Tencent, đồng thời biến cụm từ "trộm rau" thành một cơn sốt văn hóa.

Tuy nhiên, thập niên 2010 là giai đoạn Renren suy giảm nhanh chóng. Nền tảng này không thể thích nghi với một môi trường mạng xã hội đang thay đổi quá nhanh. Những nỗ lực mở rộng sang các lĩnh vực như game, mua theo nhóm hay video trực tuyến đều không đạt được kết quả như mong đợi.

Trong khi đó, các nền tảng mới như siêu ứng dụng WeChat và mạng xã hội Weibo với các tính năng sáng tạo hơn và giao diện thân thiện với thiết bị di động đã chiếm lĩnh thị trường. Đến năm 2018, Renren được bán với giá 20 triệu USD, đánh dấu sự lụi tàn trên bản đồ Internet Trung Quốc, theo Sixth Tone.

Không mạng xã hội Trung Quốc nào thay thế được

Thông báo tạm ngưng hoạt động đột ngột của Renren trong tuần này đã khiến nhiều người dùng hoang mang. Họ không thể truy cập những dữ liệu quý giá của mình. Vì không có thông báo trước, người dùng không kịp sao lưu hoặc di chuyển dữ liệu sang nơi khác.

Một số vấn đề đã bắt đầu từ nhiều tháng trước. Là một người dùng cũ, cô Qu chia sẻ từng cố gắng đăng nhập vào tài khoản Renren của mình để lấy lại một bức ảnh đáng nhớ nhưng chỉ nhận được thông báo lỗi.

Bức ảnh được chụp vào năm 2009, khi cô còn là sinh viên đại học ở Anh, ghi lại chuyến thăm một hồ nước ở Đức. Trong lần trở lại nơi này gần đây, cô nhận ra rằng bức ảnh chỉ được lưu trữ trên Renren sau khi ổ cứng của cô bị hỏng nhiều năm trước.

Giao diện đăng nhập của Renren. Ảnh: SCMP.

Qu quyết tâm khôi phục bức ảnh bằng cách tìm đến một dịch vụ trên Taobao, nền tảng thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc. Cô đã trả 200 nhân dân tệ (khoảng 28 USD) để lấy lại quyền truy cập vào tài khoản. Sau khi thành công, cô đã chia sẻ cách làm này trên mạng xã hội, thu hút sự chú ý của nhiều người muốn khôi phục kỷ niệm của mình, theo/ Sixth Tone.

Một người dùng khác tên Yin cũng tìm đến Taobao nhưng cuối cùng thành công bằng cách gửi khiếu nại qua Nền tảng Khiếu nại Dịch vụ Thông tin Internet (Internet Information Service Complaint Platform). Sau khoảng 2-3 tuần, bộ phận chăm sóc khách hàng của Renren đã gửi email trả lại dữ liệu cho anh.

Li Kun, một sinh viên đại học từ năm 2010-2014, từng là "nữ thần ký túc xá" trên Renren. Danh hiệu này dành cho những người có hồ sơ được ghé thăm nhiều nhất. Những bài đăng của cô chủ yếu cập nhật về cuộc sống học đường bằng hình ảnh và văn bản.

Sau khi tốt nghiệp, Li đầu quân cho Renren, hiện thực hóa ước mơ lâu nay của mình. Vào thời điểm đó, Renren là một tên tuổi lớn trong ngành công nghệ Trung Quốc. Nhân viên của công ty rất được săn đón. "Có Renren trên hồ sơ làm việc từng là một lợi thế lớn để chuyển việc”, Li nói với Sixth Tone.

Dù đã chuyển sang công ty khác, cô và chồng vẫn chọn sống gần trụ sở cũ của Renren, một phần vì những ký ức gắn bó với nơi này. Năm 2017, họ trở lại trụ sở để chụp ảnh cưới trước logo công ty. Thừa nhận rằng thời thế đã thay đổi, nhưng Li vẫn khẳng định: "Ở Trung Quốc, không có nền tảng nào thay thế được Renren”.

Những chiếc bẫy vô hình trên mạng xã hội

Cuốn sách Vũ trụ kĩ thuật số của giáo sư Kim Sang Kyun đã đi sâu phân tích, mổ xẻ một cách tường tận, những tác động các thiết bị thông minh, thế giới ảo và mạng xã hội trong cuộc sống hiện đại.