Sự kiện là phiên thảo luận thứ 3 trong chuỗi tọa đàm "Khoa học vì cuộc sống" nằm trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2024.

Thực trạng ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn

Đánh giá bức tranh tổng thể về ô nhiễm không khí tại Việt Nam, PGS TS Hồ Quốc Bằng, Viện trưởng Viện phát triển năng lực lãnh đạo Đại học Quốc gia TPHCM, cho biết, giao thông được xác định là nguồn phát thải lớn nhất tại các thành phố lớn, như Hà Nội, TPHCM.

Trích dẫn kết quả nghiên cứu vào năm 2022, vị chuyên gia này cho biết theo kiểm kê phát thải dựa trên mô hình emisen, Hà Nội có tỉ lệ phát thải giao thông cao nhất cả nước.

Cụ thể, TP Hà Nội, với dân số khoảng 8,5 triệu người và hơn 6 triệu xe máy cùng 690.000 ô tô, cung cấp nguồn phát thải từ giao thông chiếm 87% NOx, 92% CO, 57% SO2, 86% NMVOC, 96% CH4 và 74% bụi mịn PM2.5.

Trong đó, các hoạt động công nghiệp đóng góp 39% SO2 trong tổng lượng phát thải của Hà Nội.

Đối với TPHCM, với dân số hơn 9 triệu người và 7,4 triệu xe máy, nguồn phát thải từ giao thông cũng chiếm tỷ lệ cao, đặc biệt là CO (97,8%), bụi mịn PM2.5 (18%) và NOx.

Không chỉ vậy, theo PGS Hồ Quốc Bằng, Việt Nam còn đối mặt với các thách thức từ các nguồn ô nhiễm khác như tập quán đốt rơm rạ, các chất thải nông nghiệp, phát thải từ vận tải biển...

Đáng chú ý, yếu tố thời tiết cũng làm phức tạp hơn tình tình ô nhiễm không khí. Đây là lý do mà tại sao ở Hà Nội thường xảy ra hiện tượng bụi mờ vào sáng sớm hoặc khi vào mùa đông hơn so với TPHCM.

PGS Hồ Quốc Bằng lý giải, hiện tượng này xảy ra do một lớp "đệm" nhiệt vô hình, đã giữ chất thải ô nhiễm mắc kẹt ở sát mặt đất, thay vì được giải phóng lên các tầng cao hơn.

Theo GS Yafang Cheng, Viện nghiên cứu Hóa học Max Planck (Đức), tác nhân chịu trách nhiệm chính cho sự hình thành nên hiện tượng bụi mờ đô thị (hay mù quang hóa) là các hạt aerosol và muội than.

Trong đó, aerosol được hình thành từ các hạt bụi mịn, kích hoạt phản ứng quang hóa, tạo ra hiện tượng ô nhiễm vô cùng phức tạp, đã góp phần làm tăng tỷ lệ tử vong, ước tính gây ra 9 triệu ca tử vong trên toàn cầu trong năm 2019.

So sánh với tổng số người tử vong vì Covid-19 trên toàn cầu là khoảng 7 triệu người, GS Yafang Cheng cho rằng tình trạng ô nhiễm không khí trên toàn cầu đang thực sự đáng báo động.

GS Yafang Cheng cảnh báo rằng trong những năm tới, tình trạng khí quyển này có thể trầm trọng hơn gấp 3-4 lần, do ảnh hưởng từ các yếu tố như bức xạ nhiệt theo mùa, biến đổi khí hậu, lượng carbon đen trong không khí... 

Giải pháp nào cho Việt Nam?

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, PGS Hồ Quốc Bằng cho rằng, với nguồn kinh phí còn hạn hẹp, Việt Nam có thể xây dựng các trạm quan trắc chi phí thấp, sau đó kết hợp với trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ cảnh báo, dự báo chất lượng không khí cho người dân.

"Mục đích của các trạm này là cảnh báo sớm tới người dân, từ 24 đến 48 giờ trước khi tình hình không khí xấu đi, để người dân có phương án phòng tránh, tự bảo vệ sức khỏe", vị chuyên gia cho hay.

Ngoài ra, cần sớm xây dựng, đưa vào hoạt động các vùng phát thải thấp (LEZ) tại các thành phố có lưu lượng giao thông dày đặc như Hà Nội, TPHCM, nhằm giảm phát thải ở các khu vực đã bị ô nhiễm.

Theo PGS Hồ Quốc Bằng, trước hết cần dựa trên cơ sở khoa học để xây dựng bản đồ phân vùng sa thải khí thải của từng khu vực, rồi sau đó khoanh vùng để triển khai mô hình một cách hiệu quả hơn.

Chia sẻ bài học kinh nghiệm từ TP Bắc Kinh (Trung Quốc), GS Yafang Cheng, cho biết từ năm 2015, chính quyền Trung Quốc đã kêu gọi, khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng những loại như khí tự nhiên "sạch" hơn, thân thiện hơn với môi trường.

Theo GS Yafang Cheng, vấn đề ô nhiễm không khí chịu tác động rất lớn từ thói quen và ý thức của mỗi người dân.

Do đó, cần đẩy mạnh những chiến dịch truyền thông, giáo dục để thay đổi tư duy, giúp mọi người có thể hiểu rằng họ nên làm gì, và làm thế nào để nâng cao chất lượng không khí.

Bên cạnh đó, việc tăng cường sử dụng các loại xe điện cũng giảm bớt quá trình phát thải, mà vẫn đảm bảo phát triển kinh tế, sản xuất.

GS Daniel Kammen, Đại học California, Berkeley (Mỹ), cũng đánh giá cao vai trò của xe điện trong việc giảm bớt tác động của ô nhiễm không khí.

Vị chuyên gia này cho rằng, các quốc gia cần đẩy mạnh hơn nữa việc sản xuất xe điện, cũng như tạo các hành lang pháp lý cho xe điện phát triển, nhằm tăng cơ hội tiếp cận xe điện cho người có thu nhập trung bình, thu nhập thấp.

Điều này không chỉ góp phần bảo vệ cho tương lai của khí hậu mà còn đảm bảo cho bình đẳng xã hội.

Tuần lễ Khoa học công nghệ và Lễ trao giải VinFuture 2024 diễn ra từ ngày 4/12 đến 7/12 tại Hà Nội.

Đây là chuỗi sự kiện tầm vóc quốc tế, hội tụ nhiều tên tuổi trong các lĩnh vực trọng yếu như khoa học vật liệu, trí tuệ nhân tạo, ô nhiễm không khí và nghiên cứu môi trường… Tâm điểm của chuỗi sự kiện là Lễ vinh danh các nhà khoa học có thành tựu xuất sắc, đang góp phần phụng sự cho cuộc sống.

Bước sang năm thứ 4, Tuần lễ Khoa học công nghệ và Lễ trao giải VinFuture ghi dấu ấn là một trong những sự kiện thường niên tâm điểm được đón chờ nhất của giới khoa học công nghệ toàn cầu.

Buổi sáng đầu đông dịu nhẹ, trong căn nhà nhỏ ở quận Hai Bà Trưng (Hà Nội), người đàn ông hơn 40 tuổi đang thoăn thoắt làm hoa cài áo theo đơn đặt hàng của khách.

Anh Nguyễn Bảo Sơn

Chỉ còn vài bông nữa là anh hoàn thiện đơn hàng, đủ kinh phí đóng góp cùng nhóm thiện nguyện “Mùa Thu và những người bạn” tham gia các hoạt động công tác xã hội.

Anh kể, khi nào có dự án cần kêu gọi từ thiện, anh thường làm số hoa cài áo tương ứng với số tiền cần ủng hộ.

Ví dụ, cần 10 triệu, anh sẽ làm khoảng 250 bông cài áo. Mỗi bông giá 120 nghìn đồng, anh chỉ giữ lại 80 nghìn đồng tiền mua nguyên liệu, còn 40 nghìn đồng là lãi, anh ủng hộ.

Nhiều năm nay, anh cùng nhóm miệt mài quyên góp xây trường cho các em học sinh ở Hà Giang và các tỉnh miền núi, giúp đỡ những mảnh đời bất hạnh, nấu cháo từ thiện, đấu giá tranh gây quỹ nhân đạo...

Một trong các điểm trường anh Sơn và nhóm thiện nguyện đóng góp xây dựng.

Gần đây nhất anh tham gia ủng hộ miền Trung qua chương trình biểu diễn nghệ thuật “Đi qua giông bão” của các cựu học sinh cấp 3 khóa 93 -94 của Hà Nội.

Bảo Sơn vui vẻ chia sẻ, những gì anh làm chỉ là một hành động nhỏ góp chút nắng cho cuộc đời.

Tuy nhiên, nhiều người cho rằng anh đang làm công việc phi thường. Bởi, Bảo Sơn là một người khuyết tật, cuộc sống phải gắn liền với chiếc xe lăn.

Buổi đấu giá từ thiện bức tranh do anh Sơn thêu.

Anh đã biến cuộc đời mình thành câu chuyện đầy ý nghĩa, thay vì ngồi gặm nhấm đau thương.

Sơn kể, anh sinh ra hoàn toàn khỏe mạnh. Năm cuối cấp II, anh bất ngờ thấy tay chân yếu đi, cầm nắm không chắc. Bố mẹ đưa Sơn đi khám ở Bệnh viện Quân đội 108, bác sĩ kết luận anh bị bệnh về cơ, sức khỏe sẽ kém đi.

Từ lúc đó, anh kiên trì uống thuốc, điều trị nhưng tình trạng không cải thiện.

Năm Sơn vào cấp III, anh gần như vắng mặt trong các tiết thể dục. Đoạn đường từ nhà đến trường khá ngắn nhưng anh đi bộ rất khó khăn.

Kết thúc 3 năm học cấp III, anh từ bỏ giấc mơ đại học vì sức khỏe quá yếu. Lúc này, anh kiếm tiền từ những công việc nhỏ như: Đan len, gấp phong bì, dán hộp…

Bao nhiêu tiền kiếm được anh dùng để mua thuốc và tập vật lý trị liệu, đóng góp cho gia đình tiền sinh hoạt phí. Quãng thời gian này, anh vẫn đi lại được dù chậm chạp.

Năm 2011 là năm anh thực sự suy sụp khi chính thức bị liệt, ngồi một chỗ, hai chân mất hết cảm giác. Bảo Sơn rơi vào trạng thái sốc, không muốn tiếp xúc với ai.

Hơn một tháng tự nhốt mình trong nhà, anh bắt đầu vực dậy tinh thần, tìm các mối hàng mang về nhà làm gia công. 

Thu thập thấp nhưng ít ra anh vẫn thấy mình không phải dựa dẫm kinh tế người thân.

Khi mạng internet phát triển, anh mày mò vào các trang web, youtube giải trí, tìm hiểu các thông tin cuộc sống. Một lần tình cờ, anh xem đoạn video hướng dẫn làm hoa pha lê, thấy cuốn hút liền nhờ gia đình mua nguyên liệu về tập. 

Sản phẩm đầu tay của anh nhận được lời khen của bạn bè. Những lời động viên như liều thuốc tinh thần, anh hăng say nghiên cứu ra nhiều cách làm khác nhau, tay nghề mỗi lúc một nâng cao.

Thế rồi anh học thêu ruy băng, thêu vải, làm hoa cài áo… “Tất cả tôi học qua mạng, không đến một trường lớp nào”, Bảo Sơn tiết lộ.

Khởi nghiệp từ cây kim, sợi chỉ

Ban đầu anh làm nhằm mục đích giải khuây, tặng mọi người. Dần dần có người quen đặt làm giúp, họ trả tiền công. Mọi người khuyên anh làm các sản phẩm này bán.

Ngoài hoa pha lê, anh sản xuất hoa cài áo, hoa giả trang trí cho nhà hát, studio, cửa hàng… Trong đó, hoa cài áo, thêu trang phục, thêu tranh là mặt hàng chủ đạo.

Các sản phẩm tranh thêu của anh Sơn được khách hàng nước ngoài yêu thích.

Các sản phẩm do anh làm có độ bền, kiểu dáng và màu sắc hợp mốt nên nhiều khách tín nhiệm.

Trung bình, mỗi sản phẩm hoa cài áo anh làm trong 15 - 20 phút. Mẫu nào cầu kỳ khoảng 30 - 45 phút.

Bảo Sơn từng tham gia thêu cho bộ sưu tập 30 áo dài để trình diễn trong một sự kiện của hội học sinh khóa 93-94 Hà Nội, gây được tiếng vang nhất định. Một số nhà mốt nổi tiếng tìm đến anh kết hợp, nhờ anh làm các loại hoa thiết kế riêng.

Sản phẩm Bảo Sơn làm ra có mức giá từ 120 nghìn đồng - 300 nghìn đồng/sản phẩm. Nếu khách yêu cầu, anh sẽ đặt trong hộp quà sang trọng, làm quà tặng.

Sản phẩm hoa cài áo được anh Sơn tự nghiên cứu mẫu mã.

Nguyên phụ liệu làm hoa là keo nến, bật lửa, vải, kim chỉ… Chi phí đầu tư không nhiều nhưng để có lượng khách ổn định và lâu năm như hiện nay, đòi hỏi anh Sơn phải học hỏi mỗi ngày, làm chi tiết ngày một tinh xảo.

“Xưởng” sản xuất của anh đặt ngay tại nhà. “Xưởng gọi cho sang nhưng thực ra một mình tôi làm, cũng không cần diện tích lớn, miễn sao đủ chỗ để nguyên liệu và thành phẩm”, anh nói thêm.

Một mẫu áo dài anh Sơn thêu.

Người đàn ông 44 tuổi chia sẻ, muốn bán được hàng, mẫu mã phải luôn đổi mới, nắm bắt được xu hướng thời trang. Anh thường tham khảo trên các tạp chí thời trang trong và ngoài nước, từ đó lên ý tưởng cho các sản phẩm mới.

Bảo Sơn kể, ngay từ nhỏ anh đã thích làm thủ công. Sau này bị bệnh, anh làm cho khuây khỏa và cũng có kinh tế nuôi sống bản thân.

Nay, cuộc sống của anh Sơn đã ổn định, thu nhập khá. “Tôi kém may mắn nhưng tôi nghĩ, ít ra mình tự nuôi sống bản thân đã là việc làm có ích với đời. Đây không đơn giản là kiếm tiền mà còn là môn nghệ thuật”, anh Sơn tâm sự.

Chàng trai nhận nuôi 3 trẻ mồ côi mẹ: 'Cho đời một chút bình yên'

Hai mươi tuổi, vũ công Phi Hải nhận nuôi 3 đứa trẻ mồ côi. Từ chàng thanh niên vô lo, vô nghĩ, anh trở thành trụ cột gia đình. 

Nguyên liệu:

- 500g thịt bò phần dẻ sườn- 1 lon bia- 2 củ hành tây, vài cây cần tây- 1 ít lá nguyệt quế- Tỏi, sốt cà chua Paste, bơ, bột mì- Muối, đường, hạt tiêu, dầu ăn

Cách làm:

- Thịt bò, hành tây, cần tây thái ra cho vào bát.

- Bỏ thêm tỏi, lá nguyệt quế, sốt cà chua (khoảng 2 thìa súp), chút muối, đường, tiêu.

Lưu ý, gia giảm lúc này chỉ mang tính tương đối, chưa nêm nếm vừa miệng.

- Đổ thêm ít dầu ăn và ít 1 bia. Trộn đều lên.

- Đun bơ ở chảo đã nóng. Khi bơ sôi lên, tan ra thì đổ thịt bò đã trộn vào.

- Đảo lên đến khi thịt đã săn và quyện đều gia vị thì vớt ra cho vào nồi áp suất.

- Đổ nước vào nồi áp suất. Bò đến đâu thì mức nước đến đó.

- Đun bò trong nồi áp suất khoảng 15 phút nhưng tính từ lúc bắt đầu sôi.

- Sau đó, mở vung vớt bớt váng bò.

- Lúc này bạn mới nếm thử rồi gia giảm thêm với bột nêm hay muối cho vừa miệng.

- Dùng chiếc muôi lọc vớt thịt bò...

... rồi gắp từng miếng ra đĩa.

- Giữ lại nồi nước thịt bò.

- Cho bơ vào chảo khô đã nóng.

- Bơ sôi lên thì xúc khoảng 3 thìa bột mì vào.

- Dùng đũa quấy đều.

Hỗn hợp bơ với bột mì xào lên thế này được gọi là gu.

- Quấy lên đến khi hỗn hợp có độ sánh và quyện đều vào nhau. Tốt nhất, bạn nên sử dụng một cái đánh trứng bằng tay để gu nhanh đồng nhất với nước bò.

Múc hỗn hợp gu với nước bò lên phần thịt đã gắp ra đĩa.

Vậy là bạn đã hoàn thành xong món ăn.

Bây giờ, bạn chỉ cần chuẩn bị thêm mấy lát bánh mì ăn kèm, 2 ly rượu vang cùng 1 ngọn nến lung linh, bảo đảm chàng sẽ ngất ngây vì "kịch bản" bất ngờ. Không những thế, món thịt bò mềm ngậy quyện trong nước sốt đậm đà sẽ khiến anh ấy không thể quên được tài nghệ nấu ăn của bạn.

Chúc các bạn thực hiện thành công món bò hầm bia thơm ngon, lạ miệng này nhé!

(Theo Infonet)