Nhạc sĩ Dương Thụ. Ảnh: Tư liệu

Đừng rảnh chút lại xem TikTok thì chán lắm!

- Ông nhận thấy văn hóa đọc của Việt Nam đang thay đổi ra sao?

- Ngày xưa sách ít nhưng có nhiều sách quý, bây giờ sách nhiều nhưng chủ yếu đọc giải trí. Vì thế việc đọc hiện tại tưởng hay nhưng lại hóa ra lại không hay lắm!

Thời của chúng tôi, có một cuốn sách là đọc ngấu nghiến. Đôi khi có cuốn còn “cứu sống” mình chứ không đơn thuần chỉ giải trí. Bây giờ giới trẻ có nhiều cách để đọc sách, lên TikTok, YouTube, Podcast… nhưng cũng vì thế chúng ta lại bị cuốn vào những thứ khác trên không gian đó, không có thời gian đọc sách chọn lọc.

Cách đây 20 năm, tôi sang Nhật, thấy ở đây ai ngồi trên tàu điện cũng đều cầm cuốn sách nhỏ để đọc. Khi điện thoại thông minh phát triển, họ cũng ngồi im lặng đọc. Hình ảnh đó thật tuyệt vời khiến tôi ước ao đất nước mình cũng được như thế, chứ đừng rảnh chút lại xem TikTok thì chán lắm!

Vì thế tôi rất thích ý tưởng của anh Mạnh Hùng (CEO Thái Hà Books - PV) hàng tháng có talkshow chia sẻ về văn hóa đọc. Tôi rất muốn Thái Hà Books cộng tác với Cà phê thứ Bảy cùng lan toả điều đó. Tôi không bao giờ nghĩ đến việc sẽ thay đổi được bao nhiêu mà luôn làm theo triết lý "con chim ruồi".

Tức là khi rừng cháy, con chim ruồi sẽ tha nước đi và nhỏ giọt xuống khu rừng. Khi con thú khác hỏi: “Làm sao mà hết cháy được?”. Nó trả lời: “Tôi đang làm đúng việc của mình”.

Từ bé tôi đã mê đọc sách, biết được nó tốt và bổ ích như thế nào nên cố gắng lan toả điều đó. Tôi không biết việc này có làm cuộc sống tốt lên không, người đọc có tăng lên không nhưng như con chim ruồi, tôi làm đúng công việc của mình.

Tôi không phải là người bi quan nhưng cũng không lạc quan quá. Mỗi chúng ta cần là con chim ruồi, làm những việc mà người ta bảo là vô ích.

Sách đã "cứu" tôi

- Ở tuổi 82, ông chọn đọc sách gì để luôn sống tươi trẻ như vậy?

- Tôi trẻ không phải do đọc sách mà là do làm việc nhiều. Khi làm việc nhiều sẽ tạo ra năng lượng, có năng lượng mới trẻ được.

Sách có rất nhiều nhưng đầu tiên phải biết mục đích tìm đọc của mình là gì. Theo tôi, có 4 xu hướng khi tìm tới một cuốn sách.

Thứ nhất, đọc để giải trí sách dành cho nhu cầu này hiện nay rất nhiều.

Thứ hai, đọc để tìm hiểu, để biết thế giới đang làm gì, biết mình đang ở đâu. Cái "biết" này rất quan trọng trong việc đọc.

Thứ ba, đọc để hiểu, có hiểu mới nhận thức và sáng tạo được. Vì thế, đọc để hiểu cũng vô cùng quan trọng.

Thứ tư là đọc để sống. Tôi rất chú trọng cách đọc này bởi nó tạo ra cảm xúc. Thực ra cuộc sống của tôi rất khắc nghiệt, sách đã "cứu" tôi. Nếu các bạn chọn cách đọc để sống sẽ rất hay, còn những người đọc vô hồn sẽ chán lắm, chóng già lắm!

Chúng ta sống để làm người, tất nhiên sẽ trải qua đủ hỷ-nộ-ái-ố. Nếu chọn để sống, các bạn nên đọc văn chương, nhất là dòng cổ điển cực hay. Đọc sách khiến chúng ta có cái nhìn rộng hơn, không gian sống kéo ra vô tận. Tiểu thuyết hay thơ cũng làm cho mình thổn thức, có mỹ cảm và được sống.

Học để thành người có văn hóa trước, đừng nhồi nhét kiến thức

- Nói như vậy theo ông đọc sách sẽ tạo ra mỹ cảm?

- Cuộc sống quan trọng nhất hướng đến chân-thiện-mỹ, đích đến của cuộc đời cuối cùng là cái đẹp. Tôi sang Nhật mới hiểu thế nào là mỹ cảm.

Khi đói chúng ta mong được ăn no là đã hạnh phúc. Khi no rồi chúng ta muốn ăn ngon hơn, kén cá chọn canh. Còn người Nhật, khi đã ăn no, ăn ngon, họ tiến tới ăn đẹp. Tức là trình bày món ăn, bàn ghế, bát đĩa, không gian... như thế nào cho lịch sự.

Từ ví dụ đó để thấy rằng, mọi thứ đều phải có tiến trình. Trước kia, cuộc sống của chúng ta quá nghèo nên không nghĩ đến những chuyện khác. Nhưng dần dần chúng ta sẽ tiến đến cái đẹp, cả trong cách cư xử giữa con người với nhau. Muốn vậy không có cách nào khác là chúng ta phải học và đọc sách. Nhiều bài học giáo dục trong sách vô cùng thiết thực và gần gũi, giúp ta thay đổi, sống tốt và đẹp hơn.

Chúng ta nên giáo dục trẻ em từ mẫu giáo, học để thành người có văn hóa trước, đừng nhồi nhét kiến thức. Muốn có văn hóa nền tảng tiếng Việt vô cùng quan trọng, sau nữa là phải có mắt nhìn mỹ thuật, cuối cùng là cảm thụ âm nhạc. Phải biết yêu và cảm nhận được cái đẹp xung quanh mới sống tốt được.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Minh họa tác phẩm trên những ấn bản 1934 (trái) và ấn bản năm 2013.

Những ấn bản minh họa trải dài 90 năm Bảy chuyện kể Gothic

Ngay trong ấn bản lần đầu ra mắt tại Mỹ năm 1934, sách đã có tranh minh họa của Henriette Stern (với nghệ danh Majeska) với những bức họa cổ điển đậm phong vị thế kỷ XIX. Và khi ấn bản xuất hiện tại Anh đồng thời trong năm đó, độc giả tại xứ sở sương mù lại được thưởng lãm các bức mnh họa do Rex Whitslter với phong cách đậm nét Gothic với tòa lâu đài u ám đằng xa và chàng hiệp sĩ cô độc trên đường.

Khi nhà Franklin vào quãng thập niên 1970 có thực hiện một bộ tuyển tập sách có tranh minh họa cho các đại văn hào, họ đã đưa Bảy chuyện kể Gothicvào danh mục thực hiện. Bộ tranh minh họa trong ấn bản này do họa sĩ Bernard D’Andrea thực hiện với phong cách sinh động và tông màu nâu trầm điển hình thời đó.

Vào năm 2013, nhà Folio (nhà xuất bản chuyên làm ấn bản sách đẹp) cho ra mắt phiên bảnBảy Chuyện Kể Gothiclộng lẫy với mười tranh minh họa kỳ ảo của Kate Baylay, một họa sĩ vẽ tranh minh hoạ nổi tiếng đương thời. Và đặc biệt, sách có lời giới thiệu của nữ nhà văn tài danh Margaret Atwood. Bà chia sẻ: “Những niềm vui thú bà [Isak Dinesen] mang đến cho bao độc giả đã vượt qua thời gian. Bảy Chuyện Kể Gothiclà dấu ấn mở màn cho sự nghiệp văn chương nổi bật, tác phẩm đưa Dinesen vào danh sách các tác giả quan trọng của thế kỷ hai mươi. Bao bạn đọc và cả người viết văn có thể nhớ mãi về Isak Dinesen như là: ‘Bà ơi, người kể chuyện lão luyện, bà lúc nào cũng đem lại những điều có ích chúng tôi'".

Và ấn bản Bảy chuyện kể Gothic do NXB Phụ Nữ vừa ấn hành cũng gây ấn tượng với bạn đọc nhờ có thêm 12 bức tranh minh hoạ (kể cả tranh bìa) đầy mai mị, quyến rũ. Các bức tranh góp phần giúp bạn đọc hiểu hơn về Văn học Gothic, vốn là thể loại hư cấu kết hợp hai yếu tố kinh dị và lãng mạn, miêu tả sinh động những câu chuyện kỳ bí với sự ghê rợn, tuyệt vọng, kỳ dị và mang màu sắc u ám.

Hai họa sĩ minh họa cho Bảy chuyện kể Gothictiếng Việt.

Họa sĩ Việt làm mới lại những minh họa đã có

Người thực hiện bộ minh họa này là họa sĩ Hoa Quỳnh và Quách Linh (nghệ danh Kumo và Neko). Hai họa sĩ cho biết trong lúc hoàn thiện dự án, hai chị em cũng gặp phải một số khó khăn về nghiên cứu văn hóa, bối cảnh, trang phục của những thập niên trong thời kì Gothic, vì chúng mang màu sắc ảm đạm, có phần u tối, rất nhiều chi tiết, khác hẳn những dự án tươi sáng mà hai chị em thường nhận. Nó mang một trải nghiệm mới, nhiều sự lo lắng nhưng cũng rất thú vị.

Một tranh minh họa trong ấn bản tiếng Việt.

“Ban đầu, cả Quỳnh và Linh đều khá lo lắng khi nhận đề bài là sẽ giải quyết bằng việc làm mới lại những tác phẩm minh họa đã có. Bản chất những tác phẩm đó đã thể hiện được tinh thần của Bảy chuyện kể Gothic rất tốt và đủ đầy mình sẽ gặp áp lực hơn vì cái bóng quá lớn. Với sự nghiên cứu sâu sắc của dịch giả, anh đã hỗ trợ cung cấp thêm tư liệu để hoàn thiện quá trình vẽ cho đúng bối cảnh lịch sử. Điều đó giúp hai chị em nhanh chóng hoàn thiện những bức tranh vẫn giữ nguyên tinh thần của tác phẩm và của hoạ sĩ minh hoạ trước, chỉ làm mới ý tưởng, hình ảnh nhân vật, chi tiết, nên đây có thể được hiểu là những bản vẽ được cover lại", họa sĩ Hoa Quỳnh chia sẻ.

Một trong những điều khiến cả hai tràn đầy cảm hứng hơn nữa là nhận được những sự ủng hộ nhiệt tình từ dịch giả. Dù biết có một số chi tiết vẫn chưa được hoàn chỉnh nhưng tinh thần nghệ thuật và tinh thần tác phẩm mới là yếu tố được đặt lên hàng đầu. "Cảm ơn dịch giả đã tin tưởng và giao cho hai chị em có cơ hội được thể hiện một phần đam mê của bản thân", Quỳnh Hoa chia sẻ.

Sau ba tháng làm việc miệt mài, giờ đây chúng ta có ấn bản Bảy chuyện kể Gothic ra mắt bạn đọc Việt với các bức minh họa không thua kém gì các ấn bản từng thực hiện suốt 90 năm kể từ tác phẩm đưa tên tuổi Isak Dinesen nổi tiếng thế giới.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@zingnews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Ca sĩ Lều Phương Anh.

Ca sĩ Lều Phương Anh dành tình cảm đặc biệt với nhạc sĩ Phạm Tuyên. Năm 1995, Lều Phương Anh có cơ duyên gặp ông khi "đang đứng khóc thút thít".

"Hôm đó là buổi cuối cùng tôi được hát với các bạn hợp xướng Cánh én tuổi thơ. Tôi buồn quá chạy ra một góc khóc, bác Phạm Tuyên nhìn thấy ân cần hỏi chuyện. Tôi kể vì mẹ muốn phải học giỏi văn hóa, không thích hát hò nên sau buổi này sẽ phải nghỉ. Bác vỗ vai động viên, chờ buổi biểu diễn kết thúc đứng ngoài trời nắng chang chang gặp bằng được mẹ tôi.

Đến giờ, tôi không thể quên câu bác nói với mẹ: ''Con xinh đẹp, hát hay, chị cứ để cho cháu theo âm nhạc. Nếu gia đình khó khăn cứ nói, tôi sẽ tạo điều kiện''. Tôi luôn biết ơn ân tình đó của nhạc sĩ Phạm Tuyên để có ca sĩ Lều Phương Anh ngày hôm nay", cô trải lòng.

Chính vì thế, khi thành lập CLB À Ơi để lan toả văn hóa đọc, người đầu tiên Lều Phương Anh nghĩ tới là nhạc sĩ Phạm Tuyên, và sự kết hợp với nhà báo Hồng Tuyến là "duyên phải thế".

Nhà báo Hồng Tuyến.

Nhà báo Hồng Tuyến cho biết, CLB À Ơi không những giúp các em hứng thú hơn với việc đọc sách mà còn được tham gia trải nghiệm sáng tác văn học, âm nhạc, làm phim hoạt hình, tiếp cận trò chơi dân gian ô ăn quan, cờ tướng, chơi chuyển...

Ngoài ra, tại CLB À Ơi có tủ sách Thiên thần, tiếp nhận tất cả những tác phẩm bạn đọc gửi tới. Số sách này sau đó chuyển tới trẻ em vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo... CLB À Ơi sẽ tặng lại người ủng hộ sách một cây nhỏ để hàng ngày chăm sóc, nâng cao việc sống xanh và bảo vệ môi trường.

Cuốn sách "Hồi ức tuổi thơ - Bài hát lớn lên cùng con" của nhà báo Phạm Hồng Tuyến.

Cuốn sách Hồi ức tuổi thơ - Bài hát lớn lên cùng conlà những mẩu chuyện kể về hoàn cảnh sáng tác, điều thú vị xung quanh hơn 20 ca khúc thiếu nhi nổi tiếng của nhạc sĩ Phạm Tuyên. Qua tác phẩm, độc giả sẽ gặp một “khung trời hoài niệm” về các bài hát, là lát cắt sinh động cuộc sống sinh hoạt, chuyện trường lớp, chuyện sơ tán, chuyện ở khu tập thể… của người Hà Nội những năm 70, 80 của thế kỷ trước.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@zingnews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.