Trong các tháng đầu năm nay, không gian mạng Việt Nam cũng đã ghi nhận diễn biến phức tạp và khó lường của các cuộc tấn công ransomware nhắm vào các doanh nghiệp trong nước hoạt động trong lĩnh vực năng lượng, chứng khoán, viễn thông, logistics...

Trong chia sẻ tại tọa đàm chủ đề “Phòng chống tấn công mã hóa dữ liệu tống tiền” diễn ra hồi đầu tháng 4/2024, ông Phạm Thái Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) thuộc Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) cho biết, trong các tháng đầu năm nay, hệ thống giám sát và cảnh báo sớm của NCSC đã ghi nhận 13.000 sự kiện liên quan đến mã độc ransomware trên các hệ thống thông tin tại Việt Nam.

Cùng với nhận định tấn công ransomware là 1 trong những xu hướng tấn công mạng vào các cơ quan, tổ chức thời gian tới, chuyên gia NCSC cho biết thêm: Trong các cuộc tấn công ransomware gần đây, Cục An toàn thông tin đã tiến hành phân tích để tìm nguyên nhân và xác định các nhóm tấn công. Qua phân tích, có nhiều nhóm tấn công khác nhau nhắm vào hệ thống thông tin của các tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam như LockBit, Blackcat, Mallox…

Tiếp đó, vào giữa tháng 4, NCSC còn thực hiện báo cáo phân tích về ransomware LockBit 3.0 để giúp các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam hiểu rõ hơn về phiên bản mới nhất mã độc LockBit, cũng như mức độ nguy hiểm của các cuộc tấn công được thực hiện bởi nhóm tội phạm mạng "khét tiếng" LockBit.

Trao đổi tại hội thảo chính ngày 7/6 trong khuôn khổ sự kiện VNNIC Internet Conference 2024 tại Hà Nội, ông Trịnh Hoài Nam, Giám đốc Sản phẩm, Viettel Cyber Security nhấn mạnh, cùng với tấn công từ chối dịch vụ phân tán - DDoS, tấn công mã hóa dữ liệu tống tiền ransomware cũng là 1 trong 2 vấn nạn ‘nhức nhối’, thách thức lớn với các cơ quan, tổ chức tham gia môi trường Internet tại Việt Nam thời gian gần đây.

Điểm lại những dấu mốc chính trong quá trình phát triển của ransomware kể từ khi phần mềm mã hóa AIDS Trojan ra đời năm 1989 cho đến nay, ông Trịnh Hoài Nam cho hay, ransomware ngày càng tiến hóa, với kỹ thuật tấn công phức tạp hơn, mục tiêu đa dạng và con số thiệt hại của các đơn vị là nạn nhân ngày càng lớn.

Ghi nhận từ hệ thống giám sát và phân tích nguy cơ an ninh mạng của Viettel Cyber Security cho thấy, khoảng 300GB dữ liệu của các đơn vị tại Việt Nam đã bị mã hóa trong năm ngoái. Về số lượng cuộc tấn công ransomware, chỉ trong 3 tháng đầu năm nay đã có 60 cuộc, trong khi cả năm 2023 con số này chỉ là 10 cuộc. Ngoài ra, LockBit đang là dòng ransomware được phát tán nhiều tại Việt Nam và hiện mã độc này đã phát triển lên phiên bản 3.0.

Dữ liệu quan trọng cần được ‘backup’ đúng cách

Để phòng chống, giảm thiểu rủi ro từ tấn công ransomware, trong đó có ransomware LockBit 3.0, Cục An toàn thông tin khuyến nghị các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp triển khai các biện pháp, trong đó có các việc: Xây dựng kế hoạch sao lưu, phục hồi dữ liệu đối với hệ thống thông tin quan trọng; Rà quét, cập nhật bản vá lỗ hổng an toàn thông tin trên các thiết bị, phần mềm, ứng dụng; Triển khai các biện pháp xác thực mạnh cho các tài khoản truy cập hệ thống; Chủ động tìm kiếm dấu hiệu tấn công, rà quét mã độc, yêu cầu đơn vị chuyên trách xử lý mã độc.

Cùng với đó, cần giám sát liên tục để phát hiện sớm các hành vi xâm nhập; Xây dựng kế hoạch ứng phó sự cố để kịp thời phản ứng với tấn công ransomware; Áp dụng các nguyên tắc đặc quyền tối thiểu cho các hệ thống; Hạn chế việc sử dụng dịch vụ điều khiển máy tính từ xa; Thực hiện phân vùng mạng chặt chẽ.

Nhấn mạnh sự cần thiết của việc sao lưu dữ liệu, chuyên gia Viettel Cyber Security cũng lưu ý về một số vấn đề có thể xảy ra khiến cho kế hoạch dự phòng không như mong đợi của tổ chức. Ví dụ như, đặt bản dữ liệu dự phòng ngay trên máy chủ có sự cố, khi đó kế hoạch giảm thiểu rủi ro của đơn vị sẽ thất bại. Do đó, khi sao lưu dữ liệu, các đơn vị cần quan tâm đến phân loại dữ liệu, quy trình và cách thức sao lưu.

Song song đó, các chuyên gia an toàn thông tin cũng khuyến nghị các tổ chức, doanh nghiệp cần xây dựng một chiến lược giảm thiểu rủi ro lâu dài, đó là nên triển khai hệ thống giám sát và điều hành an toàn thông tin mạng - SOC để có thể giám sát một cách toàn trình, đảm bảo phát hiện sớm và phản ứng nhanh trước các sự cố.

Ngoài ra, các tổ chức, doanh nghiệp cũng nên có hoặc sử dụng dịch vụ Threat Intelligence của các đơn vị chuyên nghiệp giúp phân tích, cảnh báo sớm các mối nguy cơ; Đồng thời, thường xuyên đánh giá an toàn thông tin của các hệ thống thuộc phạm vi quản lý.

Ngay sau đó, ngày 15/9, chuyên gia Trần Văn Khang tiếp tục được Microsoft ghi nhận việc phát hiện và cảnh báo 3 lỗ hổng bảo mật mức nghiêm trọng tồn tại trong ứng dụng thuộc bộ sản phẩm Microsoft 365 Apps for Enterprise. Các lỗ hổng này cho phép tin tặc lợi dụng, chiếm quyền điều khiển thiết bị nạn nhân, truy cập vào mạng lưới của tổ chức và thực hiện các hành vi xâm phạm an ninh mạng nguy hiểm, có thể gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp.

Trong thời gian gần 3 năm làm việc tại VinCSS, chuyên gia Trần Văn Khang đều đặn nghiên cứu, phát hiện và trở thành chủ nhân của tổng cộng 27 mã CVE (định danh chuẩn hóa cho các lỗ hổng bảo mật trên toàn cầu).

Phát hiện về lỗ hổng bảo mật của chuyên gia Trần Văn Khang phần lớn là trong sản phẩm thuộc các hãng công nghệ lớn trên thế giới như Microsoft, Adobe và những phần mềm diệt virus phổ biến của Trend Micro, McAfee, Bitdefender, ESET. Các phát hiện này đã giúp nhiều hãng công nghệ kịp thời khắc phục và loại bỏ mối nguy hiểm đe dọa hàng tỷ người dùng trên toàn cầu.

Trước đó, vào tháng 4/2019, chuyên gia Trần Văn Khang đã trở thành người Việt Nam đầu tiên đạt chứng chỉ bảo mật cao cấp GREM (GIAC Reverse Engineering Malware: Kỹ thuật dịch ngược mã độc) do Học viện An ninh mạng SANS, Mỹ chứng nhận. Việc đạt chứng chỉ bảo mật này chứng minh cho năng lực và khả năng làm việc ở đẳng cấp quốc tế của chuyên gia đến từ Việt Nam bởi độ khó của kỳ thi khiến không nhiều chuyên gia trong lĩnh vực bảo mật trên thế giới có thể đạt được.

Khẳng định năng lực toàn cầu của đội ngũ an ninh mạng Việt Nam

Trong lĩnh vực an ninh mạng, việc tìm các lỗ hổng zeroday (thuật ngữ để chỉ những lỗ hổng phần mềm hoặc phần cứng chưa được biết đến và chưa được khắc phục) được coi là đóng góp có tầm ảnh hưởng rất lớn bởi những lỗ hổng này thường chưa được các chuyên gia phát triển sản phẩm đó biết đến hoặc chưa có bản vá khắc phục.

Bởi vậy, các hoạt động chủ động kiểm thử, tìm hiểu để phát hiện lỗ hổng zeroday có vai trò quan trọng giúp các tổ chức kịp thời cập nhật phiên bản mới, hoàn thiện tính bảo mật cho sản phẩm và bảo vệ người dùng khắp thế giới trước rủi ro trên không gian mạng.

Vì tính nghiêm trọng, ảnh hưởng trên quy mô toàn cầu, các lỗ hổng bảo mật trên được được công nhận khắp thế giới và được đăng tải trên hệ thống National Vulnerability Database (nvd.nist.gov) của Viện tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia Mỹ - NIST.

Với thành tích mới của chuyên gia Nguyễn Văn Khang, đến nay tổng số lỗ hổng bảo mật zeroday mà VinCSS phát hiện được là 80 mã CVE.

Chuyên gia Nguyễn Văn Khang chia sẻ: "Môi trường Internet được đảm bảo an toàn là điều kiện cốt yếu để nền kinh tế số phát triển bền vững, bởi vậy tôi rất vui, tự hào vì bản thân mình cùng các đồng nghiệp được đóng góp công sức vào quá trình ấy. Những ghi nhận của cộng đồng bảo mật trong nước và quốc tế là nguồn động lực lớn cho tôi tiếp tục cố gắng, cọ xát để có nhiều đóng góp giá trị hơn”.

Những thành tích nổi bật của Trần Văn Khang cũng như thông tin các chuyên gia bảo mật người Việt phát hiện điểm yếu trong các hệ thống lớn như Oracle, D-Link, Vmware, Microsoft đã và đang khẳng định năng lực toàn cầu của đội ngũ an ninh mạng Việt Nam.

Bên cạnh việc nghiên cứu phát triển, cung cấp sản phẩm ra thị trường, các công ty an ninh mang Việt Nam trong đó có VinCSS đã và đang dành nguồn lực nhằm góp phần bảo vệ nền kinh tế số, không gian mạng. Những kết quả tích cực và sự ghi nhận của cộng đồng an ninh mạng thế giới chính là động lực để các chuyên gia Việt tiếp tục nỗ lực, đóng góp nhiều nghiên cứu giá trị trong tương lai.

Vân Anh

Thêm một lỗ hổng bảo mật nguy hiểm được chuyên gia Việt Nam phát hiện

Ngoài lỗ hổng CVE-2021-31180 trong Microsoft Office mới được phát hiện, từ đầu năm đến nay, các chuyên gia Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC), Cục An toàn thông tin, Bộ TT&TT còn phát hiện được hơn 30 lỗ hổng bảo mật khác.