Các giáo viên đặt vấn đề, 7 năm qua, tại sao hơn 20 giáo viên không được nhận? Theo cô Huyền, số tiền phụ cấp chỉ hơn 500 nghìn/người/tháng nhưng đó là số tiền mà Nhà nước chi trả cho những đóng góp của giáo viên nhà trường, cho sự phát triển và gìn giữ nét văn hoá, nghệ thuật của tỉnh Bắc Ninh.

Bên cạnh đó, một nội dung các giáo viên đề cập nữa là việc bất ngờ bị dừng trợ cấp ưu đãi 50% đối với giáo viên nhà trường bắt đầu từ tháng 10/2023.

"Công tác ở trường từ những ngày đầu thành lập (năm 1998), đến nay, tôi khá bất ngờ khi nhận được thông báo dừng áp dụng hệ số phụ cấp ưu đãi 50% đối với giáo viên nhà trường. Hiện, mỗi tháng thu nhập của tôi bị giảm hơn 2 triệu đồng, số tiền này ảnh hưởng một phần đến cuộc sống hiện tại bởi đồng lương giáo viên không cao", cô Huyền chia sẻ.

Các trường trung cấp khác chỉ đào tạo 2 năm, thế nhưng do đặc thù của Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch, nhiều ngành nghề ở đây được đào tạo 3 năm, do đó có thể thấy được sự vất vả của đội ngũ giáo viên nhà trường. Từ ngày 1/9/2007, Nghị định 61 có hiệu lực, UBND tỉnh đã cho giáo viên của trường được hưởng phụ cấp 50%.

"Ngay cả khi Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch chuyển sang hệ thống giáo dục nghề nghiệp thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các giáo viên của trường vẫn được hưởng phụ cấp ưu đãi 50%", cô Huyền bày tỏ.

Việc dừng 2 khoản trợ cấp là trợ cấp trách nhiệm 0,3 và hệ số phụ cấp ưu đãi 50%, khiến 19 giáo viên trong nhà trường bị giảm thu nhập.

Cô Huyền và các giáo viên của trường mong muốn UBND tỉnh Bắc Ninh quan tâm, tiếp tục cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục của trường được hưởng phụ cấp ưu đãi 50% và phụ cấp trách nhiệm 0,3.

Sở Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Bắc Ninh nói gì?

Liên quan đến nội dung trên, trao đổi với PV VietNamNet, ông Nguyễn Văn Ảnh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Bắc Ninh, cho biết, đơn vị đã nắm được thông tin.

"Việc này đã được Giám đốc Sở trực tiếp chỉ đạo, mọi việc cơ bản đã được giải quyết", ông Ảnh thông tin.

Theo ông Ảnh, việc cấp phụ cấp 0,3 khi dự toán là các giáo viên được hưởng, thế nhưng khi cấp về hiệu trưởng cũ đã chi chung vào các hoạt động của nhà trường, số còn lại đưa vào quỹ cho nhà trường.

"Phụ cấp 0,3 chỉ cho một số giáo viên thế nhưng hiệu trưởng cũ (ông Nguyễn Văn Cương) đã chi chung cho toàn trường là sai quy định. Sau khi biết được sự việc, Sở đã quyết định thu hồi lại số tiền đó nộp lại ngân sách Nhà nước", ông Ảnh thông tin.

Còn về việc dừng tiền phụ cấp ưu đãi 50% đối với giáo viên Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch, ông Ảnh cho biết, trước đây, Nghị định 61 có quy định trường đào tạo về năng khiếu, được hưởng phụ cấp 50%.

"Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh được thành lập ngày 1/7/1998, để phù hợp với xu thế phát triển chung, ngày 27/9/2011, UBND tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Quyết định về việc đổi tên và bổ sung nhiệm vụ của Trường Trung cấp Văn hóa – Nghệ thuật Bắc Ninh thành Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Bắc Ninh. Khi đó, giáo viên được hưởng phụ cấp 50% tiền lương.

Mới đây chúng tôi kiểm tra lại và xin ý kiến của các bộ ngành về việc này, thế nhưng không được trả lời cụ thể. Sau khi họp xong các ngành của tỉnh, chúng tôi đánh giá đây không phải là trường đặc thù, nên không thể chi 50% được", ông Ảnh thông tin.

Phản ánh đến VietNamNet, nhiều giáo viên trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du Lịch tỉnh Bắc Ninh cho biết, đã gửi đơn đến các cơ quan có thẩm quyền đề nghị làm rõ về việc khoản phụ cấp trách nhiệm 0,3 theo Điều 6 của Nghị định 61 của Chính phủ.

Chia sẻ với PV, cô giáo Hà Thị Huyền (Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Bắc Ninh) cho biết, từ năm 2013-2016 và 2020-2022 (khoảng 7 năm, thời thời điểm đó ông Nguyễn Văn Cương là hiệu trưởng) giáo viên không được hưởng chế độ phụ cấp trách nhiệm.

“Từ năm 2022 trở về trước, các giáo viên của Trường Trung cấp Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh không được biết và chưa từng được hưởng số tiền phụ cấp trách nhiệm 0,3 theo Điều 6 của Nghị định 61 CP. Đến năm 2023, khi có hiệu trưởng mới, giáo viên bất ngờ khi được chi trả tiền phụ cấp trách nhiệm 0,3 theo lương. Lúc này, mọi người mới biết đến khoản tiền này”, cô Huyền cho biết.

Các giáo viên đặt vấn đề, 7 năm qua, tại sao hơn 20 giáo viên không được nhận? Theo cô Huyền, số tiền phụ cấp chỉ hơn 500 nghìn/người/tháng nhưng đó là số tiền mà Nhà nước chi trả cho những đóng góp của giáo viên nhà trường, cho sự phát triển và gìn giữ nét văn hoá, nghệ thuật của tỉnh Bắc Ninh.

Bên cạnh đó, một nội dung các giáo viên đề cập nữa là việc bất ngờ bị dừng trợ cấp ưu đãi 50% đối với giáo viên nhà trường bắt đầu từ tháng 10/2023.

"Công tác ở trường từ những ngày đầu thành lập (năm 1998), đến nay, tôi khá bất ngờ khi nhận được thông báo dừng áp dụng hệ số phụ cấp ưu đãi 50% đối với giáo viên nhà trường. Hiện, mỗi tháng thu nhập của tôi bị giảm hơn 2 triệu đồng, số tiền này ảnh hưởng một phần đến cuộc sống hiện tại bởi đồng lương giáo viên không cao", cô Huyền chia sẻ.

Các trường trung cấp khác chỉ đào tạo 2 năm, thế nhưng do đặc thù của Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch, nhiều ngành nghề ở đây được đào tạo 3 năm, do đó có thể thấy được sự vất vả của đội ngũ giáo viên nhà trường. Từ ngày 1/9/2007, Nghị định 61 có hiệu lực, UBND tỉnh đã cho giáo viên của trường được hưởng phụ cấp 50%.

"Ngay cả khi Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch chuyển sang hệ thống giáo dục nghề nghiệp thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các giáo viên của trường vẫn được hưởng phụ cấp ưu đãi 50%", cô Huyền bày tỏ.

Việc dừng 2 khoản trợ cấp là trợ cấp trách nhiệm 0,3 và hệ số phụ cấp ưu đãi 50%, khiến 19 giáo viên trong nhà trường bị giảm thu nhập.

Cô Huyền và các giáo viên của trường mong muốn UBND tỉnh Bắc Ninh quan tâm, tiếp tục cho giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục của trường được hưởng phụ cấp ưu đãi 50% và phụ cấp trách nhiệm 0,3.

Sở Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Bắc Ninh nói gì?

Liên quan đến nội dung trên, trao đổi với PV VietNamNet, ông Nguyễn Văn Ảnh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Bắc Ninh, cho biết, đơn vị đã nắm được thông tin.

"Việc này đã được Giám đốc Sở trực tiếp chỉ đạo, mọi việc cơ bản đã được giải quyết", ông Ảnh thông tin.

Theo ông Ảnh, việc cấp phụ cấp 0,3 khi dự toán là các giáo viên được hưởng, thế nhưng khi cấp về hiệu trưởng cũ đã chi chung vào các hoạt động của nhà trường, số còn lại đưa vào quỹ cho nhà trường.

"Phụ cấp 0,3 chỉ cho một số giáo viên thế nhưng hiệu trưởng cũ (ông Nguyễn Văn Cương) đã chi chung cho toàn trường là sai quy định. Sau khi biết được sự việc, Sở đã quyết định thu hồi lại số tiền đó nộp lại ngân sách Nhà nước", ông Ảnh thông tin.

Còn về việc dừng tiền phụ cấp ưu đãi 50% đối với giáo viên Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch, ông Ảnh cho biết, trước đây, Nghị định 61 có quy định trường đào tạo về năng khiếu, được hưởng phụ cấp 50%.

"Trường Trung cấp Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch Bắc Ninh được thành lập ngày 1/7/1998, để phù hợp với xu thế phát triển chung, ngày 27/9/2011, UBND tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Quyết định về việc đổi tên và bổ sung nhiệm vụ của Trường Trung cấp Văn hóa – Nghệ thuật Bắc Ninh thành Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Bắc Ninh. Khi đó, giáo viên được hưởng phụ cấp 50% tiền lương.

Mới đây chúng tôi kiểm tra lại và xin ý kiến của các bộ ngành về việc này, thế nhưng không được trả lời cụ thể. Sau khi họp xong các ngành của tỉnh, chúng tôi đánh giá đây không phải là trường đặc thù, nên không thể chi 50% được", ông Ảnh thông tin.

Chiều ngày 15/10, khi đang ở nhà, nữ sinh được một bạn cùng lớp đưa vào nhóm nhắn tin trên facebook. Nhóm người hẹn đến bãi đất trống ở khu tái định cư Hắc Dịch nói chuyện, giải quyết mâu thuẫn giữa T. và em H.T (lớp 11A7, cùng trường). 

Nghĩ chỉ đến nói chuyện giảng hoà, nên em T. đồng ý và rủ 2 người bạn đi cùng.

“Đến nơi, em thấy có khoảng 30 bạn cả nam lẫn nữ đợi sẵn. Ngoài bạn H.T. còn có một số bạn chung lớp và cả những người lạ mặt. Trong lúc em nói chuyện với bạn H.T. thì bị một người trong nhóm đánh vào vai. Em phản ứng và bị đánh hội đồng túi bụi”, em T. kể.

Theo T., ngoài một số người lạ mặt, trong nhóm đều là học sinh khối lớp 11, Trường THPT Hắc Dịch. Khoảng 15 người trực tiếp tham gia đánh. Sau sự việc, em không dám đến trường.

“Em bị đánh hội đồng 3 lần trong chiều hôm đó, các bạn vây đánh do em không chịu xin lỗi bạn H.T. Một số người còn dùng cả mũ bảo hiểm đánh vào đầu và ép em nằm xuống đường, đá liên tiếp vào người”. Em T. nhớ lại.

Sau khi bị đánh, em T. bần thần đứng dậy đi ra xe và cùng 2 bạn trở về nhà. Sau đó, nữ sinh cùng phụ huynh đến công an phường Hắc Dịch trình báo sự việc.

Theo lời kể của em T., nguyên nhân do giữa em và H.T có mâu thuẫn từ trước, do lời qua tiếng lại trên facebook.

Ngồi bên cạnh con gái, ông Nguyễn Văn Lạc (trú phường Hắc Dịch, thị xã Phú Mỹ - cha nữ sinh T.) cho biết, khi con gái về nhà, ông thấy trên mặt và tay chân bị trầy xước, gặng hỏi mãi con mới kể lại chuyện bị đánh.

“Nhìn thương tích trên mặt con, tôi thấy sự việc nghiêm trọng nên vội chở con đến công an phường trình báo. Sau đó, cháu được mẹ đưa đi Bệnh viện Bà Rịa để thăm khám, chụp CT vùng đầu. Tại đây, các bác sĩ chẩn đoán cháu bị đa chấn thương”, ông Lạc nói.

Ông Lạc cho biết thêm, sau hôm xảy ra sự việc, 3 phụ huynh của các em trong số nhiều người tham gia đánh, đến xin lỗi. Ngày 16/10, Ban giám hiệu Trường THPT Hắc Dịch cùng công an phường Hắc Dịch mời em T. cùng phụ huynh và những nữ sinh tham gia đánh đến trường để làm việc.

Sau sự việc, ông Lạc mong muốn cơ quan chức năng cùng nhà trường nhanh chóng xác minh, xử lý nghiêm những người đã đánh con gái mình, để con gái ông được bảo vệ, yên tâm đi học trở lại.

Liên quan đến sự việc trên, ông Nguyễn Đức Thiện - Hiệu trưởng Trường THPT Hắc Dịch, cho biết, phía nhà trường đã nắm được thông tin ngay chiều tối hôm xảy ra sự việc. Đến nay, nhà trường đã mời em T. và những học sinh liên quan làm việc, xác minh và sau khi có kết quả sẽ xử lý theo quy định.

Đại diện Công an phường Hắc Dịch cũng cho biết đã làm việc với những người tham gia đánh nữ sinh T. Bước đầu xác minh trong nhóm đánh có một nữ sinh đã nghỉ học, còn lại đều là học sinh trong trường.

Vụ việc vẫn đang được đơn vị tiến hành làm rõ.

Chiều 18/10, em N.T.T.T (học sinh lớp 11A6, Trường THPT Hắc Dịch, thị xã Phú Mỹ) vẫn chưa hết lo sợ sau sự việc bị nhóm bạn cùng trường và một số người lạ mặt đánh vào ngày 15/10. Em T. vẫn đang ở nhà điều trị tại nhà.

Chiều ngày 15/10, khi đang ở nhà, nữ sinh được một bạn cùng lớp đưa vào nhóm nhắn tin trên facebook. Nhóm người hẹn đến bãi đất trống ở khu tái định cư Hắc Dịch nói chuyện, giải quyết mâu thuẫn giữa T. và em H.T (lớp 11A7, cùng trường). 

Nghĩ chỉ đến nói chuyện giảng hoà, nên em T. đồng ý và rủ 2 người bạn đi cùng.

“Đến nơi, em thấy có khoảng 30 bạn cả nam lẫn nữ đợi sẵn. Ngoài bạn H.T. còn có một số bạn chung lớp và cả những người lạ mặt. Trong lúc em nói chuyện với bạn H.T. thì bị một người trong nhóm đánh vào vai. Em phản ứng và bị đánh hội đồng túi bụi”, em T. kể.

Theo T., ngoài một số người lạ mặt, trong nhóm đều là học sinh khối lớp 11, Trường THPT Hắc Dịch. Khoảng 15 người trực tiếp tham gia đánh. Sau sự việc, em không dám đến trường.

“Em bị đánh hội đồng 3 lần trong chiều hôm đó, các bạn vây đánh do em không chịu xin lỗi bạn H.T. Một số người còn dùng cả mũ bảo hiểm đánh vào đầu và ép em nằm xuống đường, đá liên tiếp vào người”. Em T. nhớ lại.

Sau khi bị đánh, em T. bần thần đứng dậy đi ra xe và cùng 2 bạn trở về nhà. Sau đó, nữ sinh cùng phụ huynh đến công an phường Hắc Dịch trình báo sự việc.

Theo lời kể của em T., nguyên nhân do giữa em và H.T có mâu thuẫn từ trước, do lời qua tiếng lại trên facebook.

Ngồi bên cạnh con gái, ông Nguyễn Văn Lạc (trú phường Hắc Dịch, thị xã Phú Mỹ - cha nữ sinh T.) cho biết, khi con gái về nhà, ông thấy trên mặt và tay chân bị trầy xước, gặng hỏi mãi con mới kể lại chuyện bị đánh.

“Nhìn thương tích trên mặt con, tôi thấy sự việc nghiêm trọng nên vội chở con đến công an phường trình báo. Sau đó, cháu được mẹ đưa đi Bệnh viện Bà Rịa để thăm khám, chụp CT vùng đầu. Tại đây, các bác sĩ chẩn đoán cháu bị đa chấn thương”, ông Lạc nói.

Ông Lạc cho biết thêm, sau hôm xảy ra sự việc, 3 phụ huynh của các em trong số nhiều người tham gia đánh, đến xin lỗi. Ngày 16/10, Ban giám hiệu Trường THPT Hắc Dịch cùng công an phường Hắc Dịch mời em T. cùng phụ huynh và những nữ sinh tham gia đánh đến trường để làm việc.

Sau sự việc, ông Lạc mong muốn cơ quan chức năng cùng nhà trường nhanh chóng xác minh, xử lý nghiêm những người đã đánh con gái mình, để con gái ông được bảo vệ, yên tâm đi học trở lại.

Liên quan đến sự việc trên, ông Nguyễn Đức Thiện - Hiệu trưởng Trường THPT Hắc Dịch, cho biết, phía nhà trường đã nắm được thông tin ngay chiều tối hôm xảy ra sự việc. Đến nay, nhà trường đã mời em T. và những học sinh liên quan làm việc, xác minh và sau khi có kết quả sẽ xử lý theo quy định.

Đại diện Công an phường Hắc Dịch cũng cho biết đã làm việc với những người tham gia đánh nữ sinh T. Bước đầu xác minh trong nhóm đánh có một nữ sinh đã nghỉ học, còn lại đều là học sinh trong trường.

Vụ việc vẫn đang được đơn vị tiến hành làm rõ.

Hiệu ứng lan tỏa của giải thưởng cũng giúp công chúng trong khu vực, chẳng hạn ở Campuchia hay Philippines, biết đến nghiên cứu. Dần dần, không chỉ các doanh nghiệp hay tổ chức, mà ngay cả học sinh cũng đã nhận thức được vấn đề để từ đó cùng nhìn về tương lai và tìm cách tái phân bổ các nguồn lực để giải quyết thách thức của chính địa phương họ. Nếu không có VinFuture, tôi không nghĩ nghiên cứu đã lan tỏa rộng rãi như vậy và bản thân cũng khó có thể nhận được lời mời cộng tác từ nhiều quốc gia như Campuchia, Việt Nam hay Philippines.

- Giáo sư có thể chia sẻ cụ thể một số dự án mà ông đã tham gia kể từ khi nhận Giải thưởng VinFuture cũng như hiệu quả thực tế của dự án đó?  

Trước đây, tốc độ triển khai dự án ở các quốc gia đang phát triển là khá chậm. Tôi đã nghiên cứu về vấn đề này khoảng 20 năm và phải mất một thời gian dài mới thấy được hiệu quả. Phần lớn mọi người muốn áp dụng ở cấp độ hộ gia đình nên nếu muốn tạo ra tác động mang tính cộng đồng sẽ đòi hỏi thời gian.

Sau VinFuture, tiến trình đã được đẩy nhanh hơn, quy mô ứng dụng cũng mở rộng hơn. Tôi đã gửi một số thiết bị lọc nước sang Campuchia để thử nghiệm ở những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Dự án đó đã thành công. 

Tại Philippines, chúng tôi đã xác định được một số địa điểm có thể triển khai công nghệ này bằng cách phân tích chi tiết về chất lượng nước. Chile hay Nam Mỹ cũng đang chứng kiến sự phổ cập công nghệ này ở quy mô lớn. 

Vừa mới tuần trước, cùng với một doanh nhân Ấn Độ, một nhóm sinh viên đã bày tỏ mong muốn áp dụng công nghệ này vào thực tiễn. Doanh nhân này đã liên lạc với tôi từ khoảng 5 - 6 tháng trước. Hiện, nhóm cũng đang kết nối với Bộ Khoa học và Công nghệ Philippines để triển khai công nghệ cho người dân nước này.

Công nghệ trong tay người có khát vọng mới “làm nên chuyện”

- Trong khoa học hiện đại, ngày càng có nhiều cuộc thảo luận về tác động thực tế, tính ứng dụng, khả năng thương mại hóa và phối hợp liên ngành của các nghiên cứu. Quan điểm của Giáo sư về vấn đề này như thế nào?

VinFuture vinh danh những nghiên cứu đột phá giúp tạo ra sự thay đổi tích cực cho cuộc sống của hàng triệu người. Cá nhân tôi đánh giá rất cao tiêu chí khác biệt này của giải thưởng. 

Theo tôi, những sáng kiến không có tác động thực tế thì không có giá trị thực tế. Nếu tri thức không tạo ra tác động và của cải, nếu những phát kiến không có giá trị kinh tế mà chỉ mang tính lý thuyết thì chúng ta không thể tận dụng được sức mạnh của tri thức và khó có thể giúp xã hội trở nên tốt đẹp hơn. Tuy nhiên, tôi cũng cần làm rõ rằng không phải lúc nào tác động cũng xảy ra ngay lập tức.

Bên cạnh đó, sự đổi mới, đặc biệt là những đổi mới làm thay đổi cuộc sống, phải mang tính đa ngành. Công nghệ tự thân không giải quyết được vấn đề. Công nghệ cần phải nằm trong tay những cá nhân xuất chúng và có khát vọng tốt đẹp mới làm nên chuyện. 

Trong lĩnh vực liên quan tới nước sạch cũng vậy. Tôi là một nhà hóa học, nhưng trong suốt cuộc đời mình, tôi còn giống như một kỹ sư cơ khí, doanh nhân, nhà kinh tế học. Việc đóng nhiều vai trò như vậy là cần thiết và chúng ta cần kết hợp liên ngành nếu muốn tạo ra ảnh hưởng sâu rộng. 

- Lễ trao giải VinFuture lần thứ 3 vào tháng 12 đang đến gần. Giáo sư có đề cử ứng viên nào cho mùa giải năm nay không và ông dự đoán ra sao về các công trình thắng giải?    

Tất nhiên, tôi đã gửi đi đề cử của mình, và tôi cũng vận động một số người nộp đề cử cho Giải thưởng. Song với tôi, Hội đồng Giải thưởng VinFuture quy tụ những đại diện rất uyên bác, danh tiếng được quốc tế công nhận, vì vậy tôi tin vào quyết định của họ. Thực tế, Giải thưởng Chính VinFuture lần thứ nhất và hai đều đã được trao cho các nhóm nhà khoa học xứng đáng nhất.

Trong thế giới hiện nay, thách thức lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt là biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học và bất bình đẳng. Đối với vấn đề bất bình đẳng, dù là trong giáo dục, thu nhập hay lương thực... cách duy nhất để giải quyết là sử dụng công nghệ. May mắn là các nhà khoa học trên khắp thế giới đều đang cống hiến hết mình cho sứ mệnh này. Và họ cần được công nhận.

Với những người làm khoa học, sự công nhận chính là nguồn cổ vũ to lớn nhất và cũng là phần thưởng cao quý nhất. Đó là lý do vì sao những giải thưởng tầm vóc toàn cầu như VinFuture được cộng đồng khoa học toàn cầu đón nhận và đánh giá cao. 

- Xin cảm ơn Giáo sư!

Thế Định

GS. Thalappil Pradeep - chủ nhân của giải đặc biệt VinFuture 2022 là “cha đẻ” của công nghệ tạo ra 1 lít nước sạch chỉ với 7 VNĐ. Ông đánh giá cao ý nghĩa của những giải thưởng tầm vóc toàn cầu như VinFuture trong việc thu hút sự chú ý nhiều hơn của công chúng đến những nghiên cứu có thể vẫn chưa được biết đến. 

“VinFuture là nguồn cổ vũ to lớn và tạo sự lan tỏa rộng rãi”

- Cuộc sống và công việc của Giáo sư đã thay đổi ra sao trong năm vừa qua, sau khi nhận được Giải thưởng VinFuture?  

Giải thưởng VinFuture là một sự cổ vũ to lớn đối với cá nhân tôi, cũng như đội ngũ và tổ chức của tôi, cùng với đất nước tôi nữa. Giải thưởng cũng giúp tôi được biết đến nhiều hơn cả ở trong nước và quốc tế. Thiết thực hơn, giải thưởng là bảo chứng cho tính ưu việt của loại vật liệu có thể giải quyết những thách thức quy mô lớn, như việc cung cấp nước sạch.

Sau VinFuture, tôi cũng giành được một số giải thưởng khác, bao gồm cả giải ENI - một Giải thưởng đến từ Ý về nghiên cứu và đổi mới trong lĩnh vực năng lượng và môi trường. Tôi nhận thấy công nghệ lọc chi phí thấp loại asen khỏi nước ngầm đang ngày càng phổ biến. Bên cạnh nỗ lực cá nhân, tôi nghĩ thành quả đó có được là nhờ VinFuture.  

Hiệu ứng lan tỏa của giải thưởng cũng giúp công chúng trong khu vực, chẳng hạn ở Campuchia hay Philippines, biết đến nghiên cứu. Dần dần, không chỉ các doanh nghiệp hay tổ chức, mà ngay cả học sinh cũng đã nhận thức được vấn đề để từ đó cùng nhìn về tương lai và tìm cách tái phân bổ các nguồn lực để giải quyết thách thức của chính địa phương họ. Nếu không có VinFuture, tôi không nghĩ nghiên cứu đã lan tỏa rộng rãi như vậy và bản thân cũng khó có thể nhận được lời mời cộng tác từ nhiều quốc gia như Campuchia, Việt Nam hay Philippines.

- Giáo sư có thể chia sẻ cụ thể một số dự án mà ông đã tham gia kể từ khi nhận Giải thưởng VinFuture cũng như hiệu quả thực tế của dự án đó?  

Trước đây, tốc độ triển khai dự án ở các quốc gia đang phát triển là khá chậm. Tôi đã nghiên cứu về vấn đề này khoảng 20 năm và phải mất một thời gian dài mới thấy được hiệu quả. Phần lớn mọi người muốn áp dụng ở cấp độ hộ gia đình nên nếu muốn tạo ra tác động mang tính cộng đồng sẽ đòi hỏi thời gian.

Sau VinFuture, tiến trình đã được đẩy nhanh hơn, quy mô ứng dụng cũng mở rộng hơn. Tôi đã gửi một số thiết bị lọc nước sang Campuchia để thử nghiệm ở những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Dự án đó đã thành công. 

Tại Philippines, chúng tôi đã xác định được một số địa điểm có thể triển khai công nghệ này bằng cách phân tích chi tiết về chất lượng nước. Chile hay Nam Mỹ cũng đang chứng kiến sự phổ cập công nghệ này ở quy mô lớn. 

Vừa mới tuần trước, cùng với một doanh nhân Ấn Độ, một nhóm sinh viên đã bày tỏ mong muốn áp dụng công nghệ này vào thực tiễn. Doanh nhân này đã liên lạc với tôi từ khoảng 5 - 6 tháng trước. Hiện, nhóm cũng đang kết nối với Bộ Khoa học và Công nghệ Philippines để triển khai công nghệ cho người dân nước này.

Công nghệ trong tay người có khát vọng mới “làm nên chuyện”

- Trong khoa học hiện đại, ngày càng có nhiều cuộc thảo luận về tác động thực tế, tính ứng dụng, khả năng thương mại hóa và phối hợp liên ngành của các nghiên cứu. Quan điểm của Giáo sư về vấn đề này như thế nào?

VinFuture vinh danh những nghiên cứu đột phá giúp tạo ra sự thay đổi tích cực cho cuộc sống của hàng triệu người. Cá nhân tôi đánh giá rất cao tiêu chí khác biệt này của giải thưởng. 

Theo tôi, những sáng kiến không có tác động thực tế thì không có giá trị thực tế. Nếu tri thức không tạo ra tác động và của cải, nếu những phát kiến không có giá trị kinh tế mà chỉ mang tính lý thuyết thì chúng ta không thể tận dụng được sức mạnh của tri thức và khó có thể giúp xã hội trở nên tốt đẹp hơn. Tuy nhiên, tôi cũng cần làm rõ rằng không phải lúc nào tác động cũng xảy ra ngay lập tức.

Bên cạnh đó, sự đổi mới, đặc biệt là những đổi mới làm thay đổi cuộc sống, phải mang tính đa ngành. Công nghệ tự thân không giải quyết được vấn đề. Công nghệ cần phải nằm trong tay những cá nhân xuất chúng và có khát vọng tốt đẹp mới làm nên chuyện. 

Trong lĩnh vực liên quan tới nước sạch cũng vậy. Tôi là một nhà hóa học, nhưng trong suốt cuộc đời mình, tôi còn giống như một kỹ sư cơ khí, doanh nhân, nhà kinh tế học. Việc đóng nhiều vai trò như vậy là cần thiết và chúng ta cần kết hợp liên ngành nếu muốn tạo ra ảnh hưởng sâu rộng. 

- Lễ trao giải VinFuture lần thứ 3 vào tháng 12 đang đến gần. Giáo sư có đề cử ứng viên nào cho mùa giải năm nay không và ông dự đoán ra sao về các công trình thắng giải?    

Tất nhiên, tôi đã gửi đi đề cử của mình, và tôi cũng vận động một số người nộp đề cử cho Giải thưởng. Song với tôi, Hội đồng Giải thưởng VinFuture quy tụ những đại diện rất uyên bác, danh tiếng được quốc tế công nhận, vì vậy tôi tin vào quyết định của họ. Thực tế, Giải thưởng Chính VinFuture lần thứ nhất và hai đều đã được trao cho các nhóm nhà khoa học xứng đáng nhất.

Trong thế giới hiện nay, thách thức lớn nhất mà chúng ta phải đối mặt là biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học và bất bình đẳng. Đối với vấn đề bất bình đẳng, dù là trong giáo dục, thu nhập hay lương thực... cách duy nhất để giải quyết là sử dụng công nghệ. May mắn là các nhà khoa học trên khắp thế giới đều đang cống hiến hết mình cho sứ mệnh này. Và họ cần được công nhận.

Với những người làm khoa học, sự công nhận chính là nguồn cổ vũ to lớn nhất và cũng là phần thưởng cao quý nhất. Đó là lý do vì sao những giải thưởng tầm vóc toàn cầu như VinFuture được cộng đồng khoa học toàn cầu đón nhận và đánh giá cao. 

- Xin cảm ơn Giáo sư!

Thế Định