Ngày 11/2/2020, hàng trăm chuyên gia sức khỏe cộng đồng và bệnh truyền nhiễm có mặt ở trụ sở Tổ chức Y tế Thế giới tại Geneva, Thụy Sĩ, họp bàn về nguy cơ bùng phát toàn cầu của đại dịch COVID-19.

Tại cuộc họp, các chuyên gia đầu ngành dành 2 ngày phác thảo "Bản kế hoạch R&D", tóm tắt tình hình nghiên cứu virus corona và đề xuất các biện pháp đẩy nhanh tiến độ chẩn đoán, phương pháp điều trị lẫn vaccine. Ngoài ra, cuộc họp cũng vạch kế hoạch giám sát thử nghiệm toàn cầu do WHO chịu trách nhiệm, nhằm đánh giá hiệu quả của những phương pháp điều trị đang được sử dụng.

Tuy nhiên, có một vấn đề không hề được đề cập trong bản kế hoạch là quyền sở hữu trí tuệ. Các chuyên gia và nhà nghiên cứu cho rằng sự chung tay của nhiều quốc gia trong bối cảnh dịch bệnh lan rộng sẽ phá vỡ thế độc quyền của hệ thống thuốc toàn cầu.

Tờ The Nation nhận định những khoản đầu tư của Gates Foundation ngày càng thiếu minh bạch khi vai trò của quỹ ngày một lớn hơn. Ảnh: Getty.

Đúng như họ tin tưởng, hàng loạt công ty trên thế giới cam kết “nâng cao quá trình sản xuất” và “phi lợi nhuận” để phát triển và định giá sản phẩm. Thay vì dựng lên bức tường độc quyền và tổ chức cuộc chạy đua sản xuất vaccine, những tổ chức nhà nước, tư nhân đề xuất thu thập các nghiên cứu và tài sản trí tuệ khác vào quỹ tri thức toàn cầu trong suốt thời gian xảy ra đại dịch.

Ý tưởng trên đã được hiện thực hóa bằng kế hoạch ra mắt Quỹ Tiếp cận Công nghệ Phòng chống Covid-19 của WHO (WHO Covid-19 Technology Access Pool, gọi tắt C-TAP).

Và Bill Gates - người đàn ông quyền lực nhất trong lĩnh vực y tế công cộng - tất nhiên cũng không đứng ngoài làn sóng nghiên cứu vaccine.

Thất bại trong việc đưa vaccine đến với thế giới

Tháng 4/2020, sáng kiến ACT-Accelerator nhằm tổ chức nghiên cứu, phát triển, sản xuất và phân phối các phương pháp điều trị và vaccine được quỹ Gates khởi xướng. Trái ngược với C-TAP, ACT-Accelerator thể hiện cam kết lâu dài của Gates trong việc tôn trọng các tuyên bố độc quyền về sở hữu trí tuệ.

Theo quan điểm của ACT-Accelerator, quyền sở hữu trí tuệ hoàn toàn không đi ngược lại với lợi ích toàn cầu và chúng cần phải được bảo vệ ngay cả khi đại dịch đang hoành hành.

Xuất hiện với một phiên bản có phần hoành tráng hơn ban đầu tại WHO, ACT-Accelerator cam kết tổ chức phát triển và phân phối mọi thứ từ phương pháp đến vaccine điều trị Covid-19. Cơ chế Tiếp cận Toàn cầu vaccine COVID-19 (Cơ chế COVAX) đề xuất trợ cấp vaccine thông qua thỏa thuận quyên góp cho các nước nghèo và bán cho những nước giàu hơn.

Mục tiêu của chương trình này là cung cấp vaccine cho tối đa 20% dân số ở các nước có thu nhập từ thấp đến trung bình. Sau đó, chính phủ những quốc gia khác phải cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Vaccine là một trong những mục tiêu đầu tư quan trọng của quỹ Gates. Ảnh: New Republic.

Tuy nhiên, giải pháp trên bị coi là một phía, khi chỉ giải quyết vấn đề của bên cầu, chưa kể có thể gây ra cuộc khủng hoảng kép về nguồn cung và khả năng tiếp cận. Sở hữu trí tuệ chính là trung tâm của cả hai vấn đề kể trên.

Nhưng cho dù đã rất nỗ lực, ACT-Accelerator không đạt được mục tiêu trong việc cấp vaccine cho nhóm dân số có thu nhập thấp. Các công ty dược phẩm và chính phủ nhiều nước phát triển tung hô ý tưởng của Gates một năm trước đó giờ đây đã hoàn toàn rút lui.

Tính đến đầu tháng 4/2021, chưa đến 600 triệu liều vaccine được sử dụng trên toàn thế giới, 3/4 số đó chỉ được dùng ở 10 quốc gia có thu nhập cao. Thậm chí, có gần 130 quốc gia với 2,5 tỷ người vẫn chưa được tiêm một liều nào. Những con số trên phản ánh “sự thất bại thảm hại” mà Tổng Giám đốc WHO đã cảnh báo hồi đầu năm nay.

Dù được đặt dưới sự bảo trợ của WHO, tất cả hoạt động của ACT-Accelerator đều do nhân viên quỹ Gates quản lý. ACT-Accelerator tiêu biểu cho cách hoạt động từ thiện của quỹ Gates khi kìm hãm sản xuất toàn cầu bằng cách ưu tiên các nước giàu, ngăn cản việc cấp giấy phép sản xuất.

Các công ty hợp tác với COVAX được phép đặt ra mức giá riêng. Nghiễm nhiên, họ cũng không cần tuân theo các yêu cầu về tính minh bạch hay quyền tiếp cận công bằng, miễn là giữ được thế độc quyền của mình.

Với lợi ích khổng lồ trên, không quá ngạc nhiên khi các công ty dược phẩm ủng hộ ACT-Accelerator lẫn COVAX. Các diễn giả tại buổi lễ ra mắt ACT-Accelerator vào tháng 3/2020 ca ngợi ACT-Accelerator như một “quan hệ đối tác toàn cầu mang tính bước ngoặt”.

Tuy nhiên, thất bại trong việc đưa vaccine đến tay người dân toàn cầu buộc ACT-Accelerator phải từ bỏ cơ hội trở thành tổ chức trung tâm trong các đại dịch ở tương lai, bên cạnh khả năng chuyển giao công nghệ cho bên khác.

"Đừng trở thành kẻ thù của Bill Gates"

Việc chuyển giao trên không liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ như người ta thường thấy, mà tập trung vào quyền tiếp cận với công nghệ liên quan đến sản xuất thực tế, bao gồm vật liệu sinh học và các lĩnh vực được quyền sở hữu trí tuệ bảo vệ, hay còn gọi là bí mật thương mại.

Các tổ chức dân sự xã hội ở nam bán cầu kêu gọi chuyển giao công nghệ trong vài tháng thông qua hợp đồng hoặc cơ chế tự nguyện liên kết với C-TAP. Nhưng quỹ Gates lại thực hiện công việc trên theo cách khác.

Hồi đầu tháng 3 năm nay, các quản lý cấp cao dưới trướng Bill Gatesđã cùng nhóm nhân viên điều hành nhiều công ty dược phẩm tham dự “Hội nghị Thượng đỉnh Chuỗi cung ứng và Sản xuất Vaccine Covid-19 Toàn cầu” do Chatham House tổ chức tại London.

Mục đích của chương trình nghị sự là lên kế hoạch cho hướng đi mới của ACT-Accelerator, tìm cách giải quyết vấn đề chuyển giao công nghệ về độc quyền và cấp phép song phương.

Theo nhà báo Alexander Zaitchik, có những bằng chứng cho thấy Bill Gates kiểm soát cách thức đưa tin trên các phương tiện truyền thông. Ảnh: New Republic.

Nhà báo Ấn Độ Priti Patnaik cho rằng cơ chế chuyển giao công nghệ của Gates không có sự tham gia của các quốc gia thành viên WHO sẽ là đòn giáng mạnh vào C-TAP và những sáng kiến tương tự, muốn thúc đẩy cấp phép và chia sẻ kiến thức trong tương lai. Cô cho biết cuộc tranh luận trên hoàn toàn được quyết định và định hình bởi những người đặt ra điều khoản, điều kiện để kiến thức được chuyển giao.

Có những dấu hiệu cho thấy sự lạm quyền của Gates trong lĩnh vực y tế cộng đồng và cam kết trọn đời đối với quyền sở hữu trí tuệ độc quyền. Ngoài ra, Gates còn kiểm soát về cách thức đưa tin trên các phương tiện truyền thông.

Một bài báo trên tờ New York Timesđăng tải ngày 21/3 viết về vai trò của Mỹ trong việc phát triển vaccine mRNA dưới sự kiểm soát của Moderna và Pfizer. Thay vì đề cập đến vai trò chủ chốt của Gates trong mô hình trên, nội dung lại liên kết đến bài tổng hợp giá cả của vaccine và công nghệ khác. Đáng nói hơn, đường truy cập đến bài tổng hợp trên dẫn đến trang web của quỹ Gates.

Cuối cùng, Bill Gates còn nhúng tay vào hầu hết bảng lương của nhân viên y tế cộng đồng toàn cầu. Theo Giám đốc Tổ chức Sinh Thái Tri thức Quốc tế James Love, quyền lực hiện tại của tỷ phú này là vô cùng to lớn.

"Nếu không muốn bị mất việc tại Liên Hợp Quốc, tốt nhất đừng trở thành kẻ thù của Gates bằng cách đặt ra những câu hỏi về IP (sở hữu trí tuệ) và vấn đề độc quyền", James Love cho biết.

Theo Zing/New Republic

Bill Gates tiết lộ lý do mua đất

Tỷ phú Bill Gates cho rằng công nghệ sinh học là động lực để hai vợ chồng ông mua nhiều đất nông nghiệp ở Mỹ.

iPhone XS Maxxách tay đang được các cửa hàng chào bán với giá 19 triệu đồngcho phiên bản 64 GB, giảm 3,3 triệu đồng. Đây là model cao cấp nhất của Apple trong năm 2018. Thiết bị có màn hình 6,5 inch, sử dụng tấm nền OLED. Máy sở hữu chip Apple A12 Bionic, RAM 4 GB và viên pin dung lượng 3.174 mAh.

Chiếc smartphone màn hình gậpGalaxy Foldcũng được giảm giá. Theo đó, máy xách tay đang được chào bán với giá 35,5 triệu đồng, giảm 7,5 triệu đồng so với trước. Thiết bị sử dụng công nghệ màn hình OLED dẻo, có thể gập lại gọn gàng.

Khi gập lại, máy có kích thước nhỏ gọn, màn hình 4,6 inch, dễ dàng cầm và thao tác bằng một tay. Khi mở ra, màn hình có kích thước 7,3 inch, tỷ lệ 4,2:3 giúp hiển thị được nhiều nội dung.

Galaxy Note10 Litexách tay được giảm 3 triệu đồng, còn 11 triệu đồng. Model sở hữu màn hình 6,7 inch Inifnity-O với độ phân giải Full HD+ (2.400 x 1.080 pixel), pin 4.500 mAh, hỗ trợ sạc nhanh công suất 25 W, giao diện One UI 2 trên hệ điều hành Android 10.

Asus ROG Phone 2 xách tay có giá 11,5 triệu đồng, giảm 1 triệu đồng. Đây là smartphone đầu tiên dùng chip Snapdragon 855+, có RAM 8 GB, viên pin 6.000 mAh và tích hợp sạc nhanh 30 W. Máy có màn hình 6,59 inch, tần số quét 120 Hz. Đây là thông số quan trọng giúp hiển thị mượt các tựa game tốc độ cao.

Thiết bị được tích hợp hệ thống tản nhiệt 3 lớp, giúp giảm nhiệt độ khi chơi game. Model này còn hỗ trợ nhiều phụ kiện dành cho game thủ như ROG Kunai Gamepad hay TwinView Dock II.

OnePlus 7 Prokhông được bán chính hãng tại Việt Nam. Tuy nhiên, sản phẩm này vẫn thu hút được một lượng người dùng nhất định nhờ cấu hình mạnh, giá bán không quá cao. Thiết bị xách tay đang được bán với giá 12,8 triệu đồng, giảm 4,7 triệu đồng. Máy trang bị chip Snapdragon 855, RAM 8 GB cùng màn hình OLED có tần số quét 90 Hz.

Natri xyanua là một chất cực độc, có thể giết chết người trong vòng vài phút

NaCN được sử dụng nhiều trong ngành khai thác quặng, để chiết tách vàng và các kim loại quý từ quặng.

Trong tự nhiên, xyanua có trong một số loại thực vật như sắn, măng tre, hạt đào, hạt mơ, hạt táo... Đó là lý do nhiều người ăn sắn khi bụng đói dễ bị say.

TS Khoa cho biết, trong thời chiến tranh, rất nhiều chiến binh luôn tích các viên xyanua trong người, để khi cần có thể uống tự tử, sẽ chết trong vài phút.

“Thời đi học, tôi cũng từng chứng kiến một bạn nữ 30 tuổi dùng xyanua pha với muối tỉ lệ 1:1 để tự tử, dù được cấp cứu kịp thời nhưng sau người bạn ấy bị khô lại”, TS Khoa chia sẻ.

Xyanua có thể đi vào cơ thể qua đường hô hấp, qua ăn uống. Khi vào cơ thể sẽ hấp thu rất nhanh khoảng 60%.

“Đây cũng là chất có ái tính rất mạnh với kim loại nên khi vào cơ thể hấp thu rất nhanh, bám chắc vào các tế bào, ngăn cản các tế bào tiếp xúc với oxy khiến tế bào chết đi nhanh chóng dẫn tới tử vong. Trường hợp pha xyanua với sữa sẽ còn hấp thu nhanh hơn nữa do trong sữa có hàng loạt kim loại như sắt, magie, mangan, crom... ”, TS Khoa phân tích.

Theo TS Khoa, tuỳ theo lượng tiếp xúc, các triệu chứng ngộ độc xyanua sẽ khác nhau, nhẹ có thể là chóng mặt, đau đầu, buồn nôn và nôn, thở nhanh, nhịp tim nhanh, bồn chồn, mệt mỏi.

Nếu tiếp xúc với lượng lớn xyanua sẽ gây co giật, mất ý thức, hạ huyết áp, tổn thương phổi, suy hô hấp dẫn tới tử vong rất nhanh.

TS Khoa cho biết, khi uống phải NaCN với liều 100-200 mg, nạn nhân có thể tử vong ngay lập tức.

Ngay những trường hợp được cứu sống sau ngộ độc xyanua nghiêm trọng, có nguy cơ lớn bị tổn thương tim, não và thần kinh khó hồi phục.

Nếu không may uống phải xyanua, TS Khoa khuyến cáo cần đưa đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt trong vòng 2 giờ. Hiện đã có thuốc giải độc xyanua, tại bệnh viện bác sĩ có thể kết hợp rửa ruột.

Trường hợp dính xyanua lên da, cần xả nước mát liên tục 15 phút, bôi ngay thuốc bảo vệ vùng da bị kích ứng. Nếu trường hợp nặng, phải áp dụng rửa sạch bằng xà phòng và bôi kem kháng khuẩn cho vùng da bị dính.

Theo báo cáo, hàng năm trên thế giới có hàng nghìn người chết do nhiễm độc xyanua. Tại Việt Nam cũng xảy ra rất nhiều vụ ngộ độc do bị đầu độc hoặc làm việc trong môi trường có nồng độ xyanua cao.

Thúy Hạnh

Đầu độc chị họ vì bị anh rể chia tay, khai quật tử thi nữ điều dưỡng

Cơ quan công an khai quật tử thi nữ điều dưỡng BV Phổi tỉnh Thái Bình N.T.H. để làm rõ cái chết của người này sau khi uống trà sữa.

Ngày 19/6/2009, EVN và Hanoi Telecom đã ký thỏa thuận hợp tác chiến lược trong vòng 10 năm. Theo thỏa thuận hợp tác này, EVN và Hanoi Telecom cam kết hợp tác nhằm tận dụng tối đa cơ sở hạ tầng kỹ thuật, đảm bảo sau 9 tháng kể từ ngày nhận được giấy phép 3G sẽ chính thức cung cấp dịch vụ cho khách hàng.

Bệnh nhân được xuất viện đón Tết cùng gia đình sau hơn 2 tháng điều trị, tập phục hồi chức năng

Dù vậy, BS Ân cùng các bác sĩ, nhân viên y tế đã dốc sức cho ca bệnh. Lựa chọn điều trị nội khoa tích cực là giải pháp duy nhất đối với người bệnh lúc này.

Trước hết, bác sĩ tạo thông khí tốt, đặt nội khí quản - thở máy, chống phù não tích cực bằng liệu pháp manitol, kiểm soát đường máu bằng insulin tĩnh mạch, bù nước và điện giải qua đường tĩnh mạch trung ương, hạ thân nhiệt, giải độc... Các biện pháp này nhằm chống lại tình trạng suy hô hấp, chống phù não, giảm huyết áp để tránh chảy máu tái phát.

“Điều trị người bệnh chảy máu thân não, viêm phổi trên nền tăng huyết áp, viêm dạ dày trong trường hợp này là một thử thách lớn, nếu không có kinh nghiệm điều trị sẽ làm khiến người bệnh hôn mê càng sâu và sẽ nhanh chóng suy thận cấp, trụy tim mạch và tử vong. Do đó, chúng tôi phải căng mình theo dõi sát sao từng diễn biến của người bệnh để có các biện pháp điều chỉnh phù hợp”, BS Ân chia sẻ.

Sau 7 ngày điều trị tích cực, người bệnh đã qua cơn hiểm nghèo, không còn rối loạn huyết động, hạ huyết áp, điểm glasgow đã lên mức 6, không còn sốt, tim nhịp đập nhanh đều, xuất hiện nhiều cơn phản xạ tuy nhiên di chứng để lại là hết sức nặng nề.

Trong gần hai tháng tiếp theo, cùng với việc duy trì điều trị nội khoa, người bệnh được tập phục hồi chức năng tại giường. Đến nay, người bệnh đã có thể xuất viện và kịp trở về với gia đình đón Tết.

Theo BS Ân, bệnh nhân vốn có tiền sử tăng huyết áp nhưng không uống thuốc đều, chính là một trong những nguyên nhân gây đột quỵ thể xuất huyết não.

Theo các nghiên cứu, tăng huyết áp chính là căn nguyên gây ra 80% ca đột quỵ tại Việt Nam.

Tăng huyết áp là căn bệnh giết người hàng đầu. Theo ước tính, Việt Nam có khoảng 14 triệu người đang mắc căn bệnh này, tuy nhiên chỉ có khoảng 10% bệnh nhân tuân thủ điều trị nghiêm ngặt.

Thúy Hạnh

Bỏ ngay thói quen tập thể dục quá sớm, đột quỵ lúc nào không hay

- BV Bạch Mai và BV Lão khoa TƯ tiếp nhận không ít các trường hợp nhập viện vì đột quỵ do thói quen đi tập thể dục quá sớm.  

Huyền thoại Roy Keane đá đểu Tottenham của Mourinho, sau khi MU đánh bại Man City 2-1 ngay tại Etihad. Trận thắng giúp Quỷ đỏ lên vị trí thứ 5 Ngoại hạng Anh, kém Chelsea xếp trên 5 điểm.

Theo Roy Keane, MU thắng Man City mới đáng kể, còn Tottenham thì là hết sức bình thường

Trước đó, MU cũng thắng Tottenham trong ngày Mourinho trở lại Old Trafford. Và Roy Keane cho rằng, chuyện MU thắng Tottenham thì “không phải là vấn đề gì lớn” bởi ‘tâm lý’ của đội bóng Mourinho dẫn dắt.

“Tôi đã nói rồi, tôi không nghĩ việc đánh bại Tottenham trên sân nhà là vấn đề lớn với MU. Spurs, chúng tôi biết tâm lý của họ.

Nhưng đánh bại Man City giúp cầu thủ MU tự tin. Gần đây họ bị chê nhiều và trước Man City, chúng ta phải ngả mũ.

Đó là màn trình diễn của Manchester United, một màn trình diễn xuất sắc. Cách Quỷ đỏ kiểm soát trận đấu, sự kết nối, tốc độ,… đều rất tuyệt vời. Đó là cách MU muốn cho thấy”.

Tuy nhiên, Roy Keane cũng nói thêm, MU cần phải duy trì được sự nhất quán ấy và muốn như vậy thì Solskjaer cần sự ủng hộ của lãnh đạo CLB, với việc chi tiền bổ sung mua thêm lực lượng.

Man City có thể giành Cúp C1

Man City dưới triều đại Pep Guardiola sau 2 mùa liên tiếp thống trị ở Ngoại hạng Anh khốc liệt, đang hụt hơi thấy rõ ở mùa giải năm nay.

Ronaldinho cho rằng, Pep Guardiola có thể cùng Man City giành Cúp C1

Hiện tại, sau vòng 16 Premier League, với việc để thua ở derby Manchester, 1-2 trước Man đỏ, Man City hiện đã để Liverpool vượt xa tới 14 điểm.

Bất kể vậy thì Ronaldinho vẫn nhìn thấy Man City của Pep Guardiola có thể chiến thắng Champions League.

“Đó là một cuộc tranh tài rất khó khăn (Cúp C1), nhưng Pep Guardiola là một HLV giỏi với một Man City tuyệt vời được xây dựng theo ý của ông ấy. Vì vậy, họ hoàn toàn có thể chinh phục ngôi vị cao nhất.

Tôi không xem hết toàn bộ trận đấu của Man City, thường chỉ là highlights nhưng tôi thực sự thích họ".

Theo Ronaldinho, bóng đá hiện tại có thể thay đổi so với thời của anh nhưng vẫn rất đẹp.

L.H