Không nhất thiết về nước như nghĩa vụ

Do điều kiện thực tế của Việt Nam, các tiến sĩ học ở nước ngoài về khó có thể làm nghiên cứu khoa học đúng với khả năng của họ. Vì thế, theo quan điểm của tôi, các nhà khoa học nếu có điều kiện tiếp tục theo đuổi công việc nghiên cứu của mình ở nước ngoài, không nhất thiết phải về nước làm việc như một nghĩa vụ bắt buộc.

Các anh chị có quyền chọn cho mình môi trường tốt nhất để có thể phát huy toàn bộ khả năng của bản thân và có thể đóng góp một cách thiết thực, hiệu quả hơn cho đất nước dù là một cách gián tiếp.

Nếu vậy thì các tài năng của chúng ta cứ lần lượt ra đi và tình trạng chảy máu chất xám cứ như vậy diễn ra thì thử hỏi sự phát triển của đất nước này sẽ như thế nào? Và có sự công bằng không khi đất nước đã đầu tư không ít tiền để gửi các du học sinh đi học ở nước ngoài?

Câu trả lời, theo tôi, là chúng ta sẽ được nhiều hơn mất nếu biết cách khai thác thế mạnh của các nhà khoa học này bằng chính tài năng và lương tâm trách nhiệm của họ.

Điều thứ nhất các nhà khoa học của chúng ta nếu được tiếp tục làm việc trong môi trường thuận lợi, tài năng của họ sẽ được phát huy và tiếng tăm của họ sẽ đem lại uy tín cho đất nước.

Kế tiếp, bản thân các nhà khoa học này có thể bằng con đường đào tạo và giảng dạy có thể trực tiếp hay gián tiếp xin các loại học bổng giúp một số lớn các sinh viên Việt Nam cơ hội đi học ở nước ngoài.

Quan trọng hơn, nhờ cầu nối là các nhà khoa học tài năng người Việt sống ở nước ngoài, chúng ta hy vọng có thể nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học (cũng như thu nhập của nhà nghiên cứu) trong nước thông qua các chính sách phát triển “hợp tác nghiên cứu quốc tế” và “gia công chất xám”. Hai khái niệm này trong thực tế không mới và các nước có nền khoa học đang trỗi lên mạnh mẽ, ví dụ như Trung Quốc và Ấn Độ, đã và đang rất thành công trong chính sách này.

Tại sao không “gia công chất xám”?

Nếu nhìn theo quan điểm thị trường thì bất cứ ngành nghề nào cũng cần nơi đặt hàng, tiêu thụ sản phẩm, trả công và đầu tư để phát triển sản phẩm tốt hơn. Nghiên cứu khoa học cũng vậy, cần phải có thị trường để phát triển. Đó chính là hoạt động R&D (Nghiên cứu và Phát triển) của doanh nghiệp, chính sách quản lý và phát triển của Chính phủ, và sự đầu tư của các tổ chức đại học hướng nghiên cứu…

Tìm thị trường cho phát triển nghiên cứu khoa học là sự hạn chế lớn nhất đối với các nhà nghiên cứu trong nước. Vậy giải pháp thiết thực để thu hút người tài về nước đóng góp đó chính là làm thế nào để có việc làm, có thu nhập và có cơ hội phát triển ở tầm quốc tế (hay nói chung là có thị trường cho hoạt động nghiên cứu khoa học) cho họ, chứ chưa hẳn là phải trả lương cao, cất nhắc vào chức vụ quản lý hay một vài cơ chế đãi ngộ đặc biệt nào đó. Vì thế chiến lược phát triển thị trường nghiên cứu khoa học trong nước thông qua “gia công chất xám” và “hợp tác nghiên cứu quốc tế” có thể là một hướng đi phù hợp với chúng ta.

Như chúng ta biết, việc các giáo sư nước ngoài rất cần những nguồn nhân lực chất lượng cao, giá rẻ để làm việc trong các dự án nghiên cứu của họ là nhu cầu thực tế trong hầu hết các nước có nền khoa học công nghệ (KHCN) tiên tiến.

Trong các năm qua, có thể thấy xu hướng các giáo sư Nhật Bản và Hàn Quốc rất thích nhận các nghiên cứu sinh từ các nước như Việt Nam hay Trung Quốc sang làm việc cho các trung tâm nghiên cứu của họ vì chi phí cho các sinh viên này khá thấp. Tiền đầu tư vào các dự án nghiên cứu này thường được cấp bởi các công ty tư nhân hoặc tài trợ của chính phủ và sản phẩm đầu ra thông thường phải là các “patent” (chứng nhận sáng chế) hoặc các giải pháp hoàn chỉnh để có thể ứng dụng vào sản xuất.

Các nghiên cứu sinh Việt Nam trong quá trình làm việc trực tiếp trên những dự án thực tế này sẽ được đào tạo thành những nhà khoa học tương lai không chỉ có kiến thức học thuật mà còn có khả năng ứng dụng thực tiễn. Đây là nguồn đào tạo các nhà khoa học trẻ Việt Nam gần như hiệu quả nhất hiện nay trong điều kiện đầu tư còn rất hạn chế của đất nước.

Vấn đề đặt ra ở đây là chúng ta từng thành công trong các chính sách “gia công hàng may mặc”, “gia công giày dép”, hay cao hơn là “gia công phần mềm”cho nước ngoài, tại sao chúng ta không làm “gia công chất xám” cho họ.

Khái niệm “gia công chất xám” đây chính là làm thuê cho các tổ chức nghiên cứu nước ngoài muốn có chi phí nghiên cứu khoa học giá rẻ. Họ có dự án, có tiền đầu tư nghiên cứu cao. Chúng ta thiết lập một nhóm nghiên cứu trong nước (nhà khoa học hướng dẫn các sinh viên cao học, tiến sĩ) để thực hiện các hoạt động nghiên cứu cụ thể nào đó, ví dụ như chế tạo thiết bị, đo đạc, thực nghiệm, mô hình hóa…

Công lao động sẽ được tính theo giờ, theo đơn vị sản phẩm, hoặc theo số lượng bài báo khoa học. Trong quá trình gia công này, chúng ta không những tạo được thu nhập chân chính cho các nhà khoa học trong nước mà còn từng bước đào tạo nên một số lớn các nhà khoa học tương lai nữa.

Khó khăn lớn nhất chính là làm sao nhận được các hợp đồng “gia công chất xám” và việc tổ chức thực hiện chúng như thế nào?

Đáp án cho vấn đề này chính là nhờ sự đóng góp của các nhà khoa học người Việt sống ở nước ngoài, làm cầu nối giữa nguồn nhân lực đông đảo, có chất lượng cao trong nước và nhu cầu “chi phí nghiên cứu giá rẻ” của nước ngoài. Bằng tài năng, danh tiếng và uy tín khoa học của mình, các giáo sư có thể trực tiếp hoặc hợp tác với đồng nghiệp quốc tế tìm các hợp đồng nghiên cứu, sau đó, chuyển một phần hoặc toàn bộ các công việc nghiên cứu này về các trường đại học, Viện nghiên cứu, hoặc thậm chí một số cá nhân hay nhóm nghiên cứu độc lập trong nước để thực hiện.

Việc giám sát, đánh giá chất lượng và kiểm tra đôn đốc tiến độ thực hiện dự án hoàn toàn có thể thông qua các phương tiện truyền thông hiện đại hiện nay (On-line meeting, Tele-conference…).   

“Hợp tác nghiên cứu quốc tế” không phải là không thể

“Hợp tác nghiên cứu quốc tế” thì lại liên quan đến việc các tổ chức nghiên cứu khoa học trong nước có thể tham gia làm thành viên của những consortium (tạm dịch là tổ hợp tác), để cùng nhau lập dự án nghiên cứu và cùng xin kinh phí thực hiện từ các tổ chức quốc tế và cùng nhau hợp tác thực hiện các dự án đấy.

Sự hợp tác này một mặt phụ thuộc vào tiềm năng của các nhóm nghiên cứu trong nước, mặt khác, luôn được khởi đầu từ những quan hệ tin tưởng nhau giữa các nhà khoa học lãnh đạo các nhóm.

Việc “hợp tác nghiên cứu quốc tế” là sự phát triển cao hơn một bậc so với việc “làm gia công chất xám” ở chỗ các tổ chức nghiên cứu của chúng ta có vị trí ngang hàng phải lứa với các nhóm nghiên cứu khác trong consortium.

Muốn thiết lập các kênh quan hệ để kết nối hợp tác quốc tế như thế không phải là điều dễ dàng nhưng cũng không phải là điều không thể, nhất là ở tầm vóc của các nhà khoa học xuất sắc như GS. Ngô Bảo Châu hoặc một vài nhà khoa học Việt Nam sống ở nước ngoài khác.

Thông qua các dự án hợp tác quốc tế, uy tín của các tổ chức nghiên cứu trong nước sẽ dần được nâng cao và từng bước chúng ta sẽ học hỏi được cách thức lập kế hoạch dự án, phương pháp quản lý dự án, thậm chí các chiêu thức “lobby” một cách hiệu quả để nhận thầu dự án một cách phù hợp theo thông lệ quốc tế.

Như vậy, có thể nói, chỉ có thông qua các chính sách “hợp tác nghiên cứu quốc tế” và “gia công chất xám” thì các nhà nghiên cứu của chúng ta mới thật sự là tự mình tìm hướng đi cho mình mà không đợi đến lúc những chính sách đãi ngộ hay đầu tư của nhà nước cho KHCN được cải thiện.

Việc này có thực hiện được hay không trước tiên phải nhờ vào uy tín và sự thành công của những nhà khoa học hàng đầu người Việt đang hoạt động nghiên cứu khoa học ở nước ngoài.

Kế đến là cần một số chính sách phù hợp, cởi mở của nhà nước trong lĩnh vực phát triển KHCN, cùng với những nỗ lực mạnh mẽ của đội ngũ các nhà nghiên cứu khoa học đầy tiềm năng trong nước.

Thực tế cho thấy, số lượng tiến sĩ người Trung Quốc sau khi tốt nghiệp đã tiếp tục theo đuổi sự nghiệp nghiên cứu khoa học của mình ở nước ngoài chiếm một tỉ lệ không nhỏ.

Từ những thành công của lớp người này và thông qua hợp tác khoa học với các nước tiên tiến, chất lượng nghiên cứu khoa học của Trung Quốc đã ngày càng phát triển không ngừng. Trung Quốc từ một nước “gia công sản phẩm công nghiệp” nay đã chuyển mạnh sang “gia công chất xám” và hiện tại đã có những thành tựu về khoa học công nghệ của riêng mình.

Đây chính là điều chúng ta cần phải suy ngẫm và học hỏi nhằm từng bước cải thiện chất lượng nghiên cứu khoa học của Việt Nam.

Đinh Hoàng Bách

Bùi Vũ Xuân Nghi - đại diện Việt Nam được gọi tên trong đêm chung kết. 

Trong đêm chung kết, Xuân Nghi được đánh giá có kỹ năng trình diễn và thần thái khá tốt. Khi lên đường chinh chiến tại cuộc thi này, đại diện Việt Nam từng chịu nhiều áp lực song cô vẫn luôn nỗ lực thể hiện bản thân với mong muốn giành được thành tích cao.

Xuân Nghi được trao vương miện á hậu 4 

Chia sẻ sau đêm chung kết, Xuân Nghi bộc bạch: "Tôi thấy vui và hạnh phúc với kết quả này vì đã lan tỏa được những điều tích cực đến với mọi người. Giới thiệu được hình ảnh con người Việt Nam thân thiện, bản lĩnh với bạn bè quốc tế là thành công của tôi tại cuộc thi này".

Người đẹp sinh năm 2003 cho biết với danh hiệu này, cô mong muốn được cống hiến nhiều hơn, mang lại những điều có ích cho xã hội.

Miss Teen International 2023 diễn ra từ 16-22/6 tại Phnom Penh, Campuchia. Trong đêm chung kết, đương kim Miss Teen International 2022 Ngô Ngọc Gia Hân đã trao lại vương miện cho người kế nhiệm là hoa hậu người Venezuela. 

Bùi Vũ Xuân Nghi sinh năm 2003 tại Đồng Nai, hiện đang là sinh viên năm thứ 2 ngành Truyền thông đa phương tiện của Đại học Hồng Bàng. 

Tháng 12/2022, Xuân Nghi đăng quang cuộc thi Nét đẹp Thiếu nữ Việt. Xuân Nghi được đánh giá có lợi thế về kỹ năng trình diễn. Cô vẫn giữ được hình ảnh nhẹ nhàng, phù hợp với tiêu chí cuộc thi Miss Teen International 2023.

Bên cạnh các hoạt động về nghệ thuật, Bùi Vũ Xuân Nghi còn tham gia hoạt động thiện nguyện như phát quà Trung thu cho trẻ em vùng cao; Tham gia các bếp ăn từ thiện cho trẻ mồ côi, cơ nhỡ; Thành viên tích cực trong nhóm viết báo "Mang yêu thương sưởi ấm những phận đời"…

Soạn một hồ sơ 'rải' 20 công ty

Ông Lê Khắc Hiệp, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần ADT Quốc tế, đại diện hệ thống tuyển dụng Jobnow cho biết, qua thống kê dữ liệu từ hơn 20 trường đại học, mặc dù tỷ lệ sinh viên ra trường đi làm ngay khá cao nhưng lại có 58% sinh viên sau khi ra trường làm việc trái ngành.

Điều này đã đặt ra nhiều vấn đề trong công tác định hướng nghề nghiệp cho sinh viên. Ông Hiệp kể, bản thân gặp rất nhiều trường hợp sinh viên sau một năm ra trường đã có tới 4 lần nhảy việc.

“Đời người có lẽ chỉ nên nhảy việc 5 lần thôi, trong đó 4 lần đi làm thuê và lần thứ năm là làm chủ doanh nghiệp. Tôi vẫn hay khuyên các bạn sinh viên nên nhảy việc đến lần thứ 5 là phải làm chủ doanh nghiệp rồi. Thế nhưng, ngay năm đầu tiên ra trường, nhiều sinh viên đã nhảy việc tới 4 lần thì quá khủng. Nhà tuyển dụng nhìn thấy CV “dày đặc” công việc cũng thấy rất sợ”.

Ngoài việc kém định hướng, nhiều kỹ năng khác theo ông Hiệp, sinh viên ra trường cũng rất thiếu và yếu, điển hình như vấn đề học ngoại ngữ.

Ông Hiệp cho rằng, phong trào học ngoại ngữ ở Việt Nam tuy khá rộng nhưng chưa thể trở thành một thứ “vũ khí” hữu hiệu. Thực tế, rất nhiều sinh viên ra trường đi làm về xuất nhập khẩu, nhưng khi phải làm hợp đồng hay đàm phán lại không thể làm được.

“Tôi từng làm việc tại một công ty nước ngoài, khi vừa vào đã phải đọc một tập tài liệu tiếng Anh rất dày. Người ta yêu cầu phải đọc được và làm được thì mới gọi là dùng ngoại ngữ để hành nghề và kiếm tiền. Tôi cũng muốn khuyên các bạn sinh viên học ngoại ngữ để hành nghề chứ không phải chỉ để nói”, ông Hiệp chia sẻ.

Ông Lê Khắc Hiệp, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần ADT Quốc tế

Ngoài ra, theo ông Hiệp, kỹ năng mềm và kinh nghiệm cũng là điều sinh viên cần phải chuẩn bị sớm và tạo thành nền tảng vững chắc.

“Ngoài học chuyên môn, doanh nghiệp còn yêu cầu bạn phải thuyết trình được, viết ra dự án sao cho nhà đầu tư quan tâm đến mình, rồi có khả năng viết mail khiến đối tác cách mình 4.000 cây số vẫn cảm thấy thuyết phục.

Về kinh nghiệm làm việc, đây cũng là tiêu chí được nhà tuyển dụng quan tâm, bởi giờ đây nhiều bạn đi làm chỉ để kiếm tiền, 'học lập trình nhưng đi bưng cà phê thì kinh nghiệm chỉ bằng 0'”.

Liên quan đến hồ sơ xin việc phỏng vấn, ông Hiệp cho rằng nhiều sinh viên hiện nay “rất cẩu thả” khi soạn một hồ sơ nhưng rải tới 20 công ty. Vì thế, khi đến phỏng vấn, nhà tuyển dụng hỏi những thông tin cơ bản nhất, ứng viên không biết công ty ấy làm gì do chưa từng xem qua về website hay tìm hiểu về vị trí công việc. Chưa kể, có những người sau khi doanh nghiệp đặt lịch phỏng vấn lại viện đủ lý do để “bùng” không tới.

Thất vọng vì… “sinh viên hứa gắn bó cả đời, cả kiếp”

Đồng quan điểm với ông Hiệp, bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Giám đốc nhân sự Công ty Hanesbrands, một doanh nghiệp may mặc của Mỹ tại Việt Nam cũng nhận định, sinh viên hiện nay không chân thành ngay từ khi bắt đầu đi tìm việc.

“Nhiều bạn dự định đi du học, muốn trải nghiệm tại công ty trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng khi doanh nghiệp hỏi vẫn nói muốn gắn bó ‘cả đời cả kiếp’. Điều này khiến chúng tôi rất thất vọng. Mục tiêu của chúng tôi không phải tìm người tốt nhất mà là tìm người phù hợp nhất, cả về mục tiêu lẫn định hướng nghề nghiệp”.

Bà Thanh cũng cho rằng, sinh viên cần phải đặt mục tiêu dài hạn. Nhiều sinh viên đến với doanh nghiệp khi còn ở số 0, sau khi có kinh nghiệm, có cơ hội ở nơi khác với mức lương cao hơn 50 USD là liền nhảy việc.

“Nhảy việc vì 50 USD thì tôi thấy rất buồn cho các bạn vì nó cho thấy các bạn không có định hướng, mục tiêu nghề nghiệp mà chỉ vì những mục tiêu ngắn hạn”.

Ông Nguyễn Phong Điền, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội.

Trước những chia sẻ thẳng thắn của doanh nghiệp, ông Nguyễn Phong Điền, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Bách khoa Hà Nội cũng cho biết thêm, qua khảo sát của các trường, tỷ lệ sinh viên có việc làm sau 6 tháng ra trường chiếm từ 80% trở lên. Tại Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, con số này là 97%.

Tỷ lệ này tuy cao nhưng mức độ hài lòng về việc làm của sinh viên rất thấp. Tỷ lệ làm sai ngành cũng vậy.

“Dù làm tại những nơi làm việc tốt, các em vẫn liên tục nhảy việc. Sinh viên Bách khoa hay bị các nhà tuyển dụng kêu thiếu chung thủy. Các em luôn hỏi thầy rằng “Ra trường em sẽ làm ở đâu” thay vì hỏi “Sẽ làm cái gì cho tốt”. Có những em đi làm vài ba năm, có kinh nghiệm thực hành nghề nghiệp, đủ kỹ năng nhưng lại rất thiếu định hướng khởi nghiệp”, ông Điền nói.

Trước thực tế đó, ông Điền kỳ vọng, các trường học cần phải kết nối với doanh nghiệp, tạo thành một mạng lưới giúp tạo lập cho sinh viên kỹ năng cần thiết để xin việc thành công, từ đó giúp tăng khả năng tìm kiếm việc làm phù hợp.

Cũng trong ngày 29/10, Mạng lưới hỗ trợ tìm kiếm việc làm và khởi nghiệp cho sinh viên Việt Nam (VEES-Net) do 8 đại học sáng lập đã được ra mắt. 8 đại học bao gồm Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, Trường ĐH Công nghiệp Vinh, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật - ĐH Đà Nẵng, Trường ĐH Nha Trang, Trường ĐH Tây Nguyên, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQuốc gia TP HCM, Trường ĐH Thủ Dầu Một, Trường ĐH Trà Vinh.

Thúy Nga

Người trẻ cần trang bị gì trong thế giới việc làm ‘thời kỳ mới’?

Theo chuyên gia, đối mặt với “thời kỳ mới”, giới trẻ cần nhìn nhận thay đổi là đặc tính bình thường của thế giới việc làm; thay đổi sự nghiệp, thay đổi một việc làm, thay đổi một công việc sẽ trở nên phổ biến hơn bao giờ hết.  

Quen đặt câu hỏi và lắng nghe người khác trả lời, chị Tô Nhi A lạ lẫm khi trở thành trung tâm của sự chú ý tại bất cứ nơi nào chị xuất hiện.

Đồng nghiệp hoặc bạn bè quen thân không khỏi thắc mắc: “Trời ơi sao làm gì mà gầy được hay vậy”… Còn người lâu không gặp chị, nhìn ảnh lại nói “già rồi up ảnh photoshop quá đà, lố kinh”!

Học trò hay khán giả chỉ biết qua hình ảnh truyền thông thì bàn tán: “Sao ngoài với trong hình khác nhau quá vậy ta!”. Có bạn khán giả còn khẳng định chắc như đinh đóng cột: “Chắc hình đó chụp lúc mang bầu”.

Tuy nhiên, những thắc mắc của mọi người lại là niềm hạnh phúc dâng trào và đơn giản của chị Nhi A: khi thấy mình đẹp lên và trở thành phiên bản hoàn hảo nhất của chính mình. 

Sinh trưởng trong gia đình có “gen” tròn trịa và khung xương lớn, chị Tô Nhi A cũng không ngoại lệ, khi béo do cơ địa và mỡ tích lâu năm được cho là “một phần tất yếu của cuộc sống”.

“Nhìn bằng mắt thường cũng thấy rằng bạn bè mặc size S, size M trong khi mình phải mặc size XXL”, chị Tô Nhi A chia sẻ khi nhớ về size quần áo theo mình từ thời học sinh lên tới đại học, cho tới khi ra trường, đi làm, sinh con… Giấc mơ về 1 chiếc váy size S, size M mãi 40 năm chưa trở thành hiện thực. 

Đó cũng là ngần ấy năm chị áp dụng nhiều phương cách giảm cân, giảm mỡ mà bất thành. Ăn uống kiêng khem, tập thể dục thể thao chỉ giúp chị xê xích vài kí lô gram và sẵn sàng lên kí khi gián đoạn. 

Cùng với lịch trình dày đặc lên tới 16 tiếng/ngày, với chị Tô Nhi A, chế độ ăn uống kiêng khem, đúng giờ hay thời gian tập luyện cố định luôn là điều khó thực hiện. 

40 tuổi là giai đoạn mà người phụ nữ chuyển tiếp từ thời gian sống cho gia đình tới khoảng thời gian sống nhiều hơn cho bản thân mình. Lúc này, chị Tô Nhi A cũng bắt đầu nhận thấy sức khỏe có vài chỉ số cảnh báo do cân nặng gây ra (các bệnh nhiễm mỡ, đau xương khớp…). Cũng chính lúc này, chị tìm thấy liệu pháp giảm mỡ hiện đại và phù hợp nhất, thực hiện 1 lần với tiêu chí “5 không”. 

Liệu pháp này đáp ứng yêu cầu khắt khe của TS. Tô Nhi A khi chị phải làm việc với cường độ lao động cao và lịch trình không khoảng trống.

“Nửa liệu trình: đã không có gì để mặc vì cái nào cũng rộng rinh, chị thậm chí không dám mua đồ vì chỉ hôm trước với hôm sau đã thấy rộng thêm vài lóng tay”, chị Tô Nhi A kể. 

Hiệu quả sau liệu trình, chị Tô Nhi A đã giảm tới gần 20kg, hoàn toàn chinh phục giấc mơ size M của mình. 

“Muốn hét lên với cả thế giới, rằng: hóa ra giảm béo lại dễ dàng, sung sướng đến thế thế này!”, chị Tô Nhi A bày tỏ.

Công ty Cổ phần Y khoa Dongbang Việt Nam Website: https://dongbangvietnam.vn/ Fanpage: https://www.facebook.com/vienthammykorea Hotline: 0911 85 9999 " alt="Tiến sĩ Tô Nhi A chia sẻ lý do giảm béo được tới 20kg" />

Hội thảo thu hút sự quan tâm lớn của những người muốn bước chân vào nghề

Chuyên gia bất động sản Minh Trần chia sẻ về nghề môi giới

Tiến sỹ Lê Thẩm Dương giao lưu với những người tham dự

Không khí hào hứng tại buổi hội thảo

Các chuyên gia giao lưu và giải đáp những vấn đề liên quan

Thu Hằng