Lên ngôi năm 8 tuổi và làm hoàng đế trong 61 năm, sinh được 35 con trai, 20 con gái và có 97 người cháu, Khang Hy rất chú trọng việc dạy dỗ bởi ông ý thức được tầm quan trọng của kỷ cương và giáo dục.

Cha của ông, Hoàng đế Thuận Trị, mồ côi từ nhỏ. Thuận Trị lên ngôi vua khi còn rất trẻ với mục đích ổn định chính trị và xã hội. Ông chỉ có thể dựa vào sự siêng năng và chăm chỉ để không ngừng học hỏi kiến thức. Vì thức đêm học tập vất vả mà nhiều lúc Thuận Trị cũng kiệt sức đến đổ bệnh.

Vị hoàng đế này rất chú trọng đến việc giáo dục các hoàng tử ngay từ thời thơ ấu. Ông khiến họ mất đi cảm giác được sinh ra trong gia đình hoàng tộc, mà thay vào đó là "nghĩa vụ và trách nhiệm nặng nề" với đất nước.

Khang Hy lớn lên dưới sự dạy dỗ, huấn luyện nghiêm khắc đó của cha. Chính điều này đã ảnh hưởng đến cách dạy dỗ con cháu của ông sau này. Thuận Trị băng hà sớm. Qua một đêm, triều đại nhà Thanh rộng lớn đặt lên đôi vai nhỏ bé của vị hoàng đế 6 tuổi.

Giáo dục toàn diện 

Nhà Thanh là một triều đại do người Mãn Châu thành lập. Dân tộc Mãn sau khi chiếm Trung Nguyên và lập triều đại nhà Thanh đã nhanh chóng đồng hóa dân tộc Hán.

Để cai trị tốt hơn người Hán, nhà Thanh rất chú trọng đến việc để các hoàng tử học văn hóa Hán. Hầu hết hoàng tử bắt đầu đi học từ năm 6 tuổi.

Nhìn chung, thầy dạy của hoàng tử được chia thành 3 nhóm: Thầy giáo phụ trách tiếng Mãn và tiếng Mông Cổ, chủ yếu là dạy hoàng tử kế thừa và tiếp nối tinh hoa văn hóa Mãn Châu; Thầy giáo Nho giáo người Hán, chủ yếu dạy văn hóa Hán và tri thức Nho giáo; Thầy dạy võ thuật và các khía cạnh khác như kỹ năng cưỡi ngựa và bắn cung.

Kỷ luật nghiêm khắc

Ngoài giáo dục toàn diện, đặc điểm lớn nhất trong cách giáo dục con cái của Khang Hy chính là sự nghiêm khắc. Việc giáo dục các hoàng tử thời này luôn được coi là nghiêm khắc nhất ở triều đại nhà Thanh, và thậm chí trong lịch sử cổ đại Trung Hoa.

“Khang Hy giáo tử đình huấn cách ngôn” ghi rõ: "Khi trời còn chưa sáng trẫm đã đích thân kiểm tra đốc thúc việc học tập, từ Thái tử Đông Cung cho đến các hoàng tử khác, theo thứ tự lần lượt lên điện đọc kinh thư. Khi mặt trời xuống núi còn lệnh cho hoàng tử học chữ, học bắn cung đến tận đêm khuya. Bắt đầu từ ngày xuân cho đến ngày cuối năm không có ngày nào lười biếng".

Trong "Tiếu Đình Tạp Lục", Hoàng đế Khang Hy đưa ra lịch học cụ thể cho các hoàng tử như sau:

Lịch trình hàng ngày của các hoàng tử dày đặc, hầu như không có thời gian để giải trí. Mọi lời nói và việc làm của họ đều được các sử gia ghi lại.

Thỉnh thoảng, Khang Hy sẽ kiểm tra ngẫu nhiên việc học hành của các con. Nếu không tiến bộ, không chỉ bản thân hoàng tử mà ngay cả thầy dạy cũng sẽ bị trừng phạt. Vì vậy, nhiều hoàng tử rất sợ Khang Hy, và các thầy cũng rất nghiêm khắc để học trò hoàn thành nhiệm vụ học tập.

Vào mùa thu, Khang Hy lại dẫn các hoàng tử đi săn. Cuối cùng, họ sẽ cùng nhau đếm con mồi. Ai săn được nhiều thì được thưởng, ai săn được ít thì bị phạt.

Bên cạnh thời gian biểu dày đặc và nghiêm khắc, Hoàng đế Khang Hy còn để lại những tâm đắc về việc tu dưỡng đạo đức trong cuốn “Đình huấn cách ngôn”. Đây là cuốn sách có tầm ảnh hưởng to lớn và xuyên suốt đến nhiều đời sau, đồng thời được coi là một trong những cơ sở kiến lập duy trì sự ổn định vương triều Mãn Thanh hơn 200 năm.

"Phàm là lúc rảnh rỗi, vô sự, nếu một người có thể duy trì trạng thái chủ động như khi có việc để đề phòng sự cố có thể xảy ra thì sẽ không có bất luận chuyện gì xảy ra ngoài ý muốn. Ở vào lúc có chuyện xảy ra, nếu có thể duy trì được trạng thái ung dung bình thản, ổn định lại suy nghĩ của mình thì sự tình tự nhiên sẽ được giải quyết. Cổ nhân nói: Tâm yếu tiểu nhi đảm yếu đại. Mỗi khi gặp chuyện đều nên là như vậy".

Vì vậy, mặc dù không phải hoàng tử nào cũng trở thành hoàng đế, nhưng những người còn lại cũng có thành tựu nổi bật. Ví dụ, Dận Chỉ, con thứ ba của Khang Hy, là một nhà khoa học rất xuất sắc. Ông từng chủ trì biên soạn “Tuyển tập Cổ thư và Hiện đại”, với tổng số 10.000 cuốn.

Ngoài ra, còn có rất nhiều hoàng tử xuất sắc về văn hóa và hội họa. Vô luận là thế nào, trong số hoàng tử và cháu nội của Khang Hy, không có lấy một kẻ không tri thức và kém cỏi.

Bảo Huy

Hôm qua (13/11), tại Bắc Giang cũng vừa xảy ra vụ nổ lớn làm 1 người chết.

Cụ thể, khoảng 19h30 cùng ngày, Công an huyện Lục Nam tiếp nhận tin báo về việc xảy ra vụ nổ tại gia đình anh Bế Văn C., (SN 1991, trú tại thôn Đồng Mận, xã Vô Tranh, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang).

Vụ tai nạn khiến anh C. tử vong, nhà ở của anh C. bị bay hoàn toàn, chỉ còn lại 1 bức tường. Ngoài ra không có ai khác trong gia đình anh C. bị thương.

Theo người dân địa phương thì có rất nhiều tiếng nổ lớn, khiến mọi người hoảng sợ. Sau vụ nổ có mùi thuốc pháo, nghi vấn nổ do thuốc pháo. 

SáchHiến tế người trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Tác giả Nguyễn Thị Thu Hoà cho biết:“Cách đây khoảng 3 năm, mạng xã hội có rộ lên tranh cãi về việc nên bãi bỏ hay không lễ hội chém lợn tại Ném Thượng. Từ đó, tôi luôn tìm tòi về phong tục hiến sinh, có liên quan đến việc hiến tế máu động vật. Đầu năm 2024 trong dịp Tết âm lịch, tôi cảm thấy đã đủ độ chín trong nghiên cứu về hiến sinh ở Việt Nam nên đã quyết tâm viết sách Hiến tế người trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Việc nghiên cứu về hiến tế người ở Việt Nam chỉ có thể dựa theo các hiện vật khảo cố học, sử sách ghi chép lại và các tàn dư của hiến tế người trong tín ngưỡng dân gian. Dù việc hiến tế người dã man đến nay gần như không còn nhưng vẫn có những tàn dư cho đến hôm nay và nhiều năm sau. Đây có lẽ là cuốn sách được hoàn thành nhanh nhất, chỉ trong 3 tháng, vì có lẽ tôi quá yêu thích nghiên cứu này. Cũng mong muốn rằng, qua nghiên cứu này của tôi, người đọc có thể có cái nhìn khác về tục lệ hiến tế người, chém lợn Ném Thượng, đâm trâu ở Tây Nguyên”.

Tại sao người ta lại hiến tế người, động vật sống? Đó là bởi khi chưa có lửa, con người phải ăn tươi nuốt sống. Việc cúng tế thịt sống là theo truyền thống lưu giữ hàng nghìn, hàng vạn năm, nó là một cách để tưởng nhớ lại tiền nhân. Rất nhiều món được ăn sống phổ biến từ Âu sang Á, có một số món thịt bò, thịt ngựa được ăn sống ở châu Âu, người Nhật Bản hay ăn hải sản sống, một sô dân tộc đều có món tiết canh.

Trước khi có tôn giáo, con người phải có tín ngưỡng, đối với người tiền sử, tín ngưỡng của họ là sự tôn sùng thế giới tự nhiên, các vị thần gắn với thế giới tự nhiên: Trời, Đất, Sông, Núi, Cây, Rừng, Mưa, Gió, Sấm, Chớp... Khi xã hội con người phát triển hơn, xuất hiện nhà nước, mới xuất hiên tôn giáo, có tôn giáo đa thần và tôn giáo độc thần. Như vậy, việc cúng tế bằng động vật sống, máu sống, phù hợp với tín ngưỡng tôn sùng thế giới tự nhiên. Và trải qua hàng nghìn năm, truyền thống vẫn được lưu giữ đến ngày hôm nay.

Thực tế ở Việt Nam hiện nay, việc hiến sinh trâu, lợn có đầy đủ các hình thức trên, tùy phong tục từng địa phương, vùng miền.

Trong các hiến tế trước đây, người ta thường hiến tế Thủy Thần nhiều nhất. Khi khoa học kĩ thuật chưa phát triển, đường bộ đi lại hạn chế thì việc đi lại đường thủy là chủ yếu. Mà không phải khúc sông, vùng biển nào cũng yên ả. Vì thế người ta cần hiến tế người cho Thủy Thần, thường là thức ăn, thỉnh thoảng thì để làm vợ thủy thần.

"Địa điểm hành lễ là đảo hòn Đỏ, đảo hòn Một và đảo hòn Nhan... Thời điểm thờ cúng, hành lễ là vào lúc mãn mùa cá (khoảng trung tuần tháng ba âm lịch)... Mục đích thờ cúng, hiến tế là để các ác thần không quấy nhiễu, không gây đau ốm, chết chóc cho ngư dân và phù hộ cho ngư dân đánh được nhiều tôm cá [...] Lễ tế được cử hành vào lúc ban đêm ở ghềnh đá ngoài đảo, nơi mà hàng ngày thả lưới đăng ở đó", (trích từ Lê Văn Kỳ. 2015. Văn hóa biển miền Trung Việt Nam.NXB Khoa học xã hội. Hà Nội).

Người ta quan niệm sau khi chết, vẫn có hồn trú ngụ ở thân thể người chết, trong xương người chết. Vì thế trong dân gian vẫn lưu truyền những sự kiện như sọ người chết có thể được thờ cúng để xin số đánh đề hoặc làm một số viêc tâm linh.

Sọ của một cô gái trẻ còn trinh, đã chết gọi là Thiên Linh Cái. Khi luyện Thiên Linh Cái thành công, pháp sư có thể sai bảo hồn cô gái đi thu thập tin tức hoặc làm một số việc tâm linh, thường là những việc xấu. Chính vì thế ở Việt Nam, đã có vụ án Thiên Linh Cái. Đây là một vụ giết phụ nữ hàng loạt để lấy sọ luyện bùa, xảy ra tại xã Tân Bình, huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp vào cuối năm 1990. Hung thủ là một thầy bùa tên là Phạm Văn Tuấn (1957-2002). Khi bị bắt và khi ra pháp trường, y vẫn tự tin là thực hiện được phép độn thổ do có bùa Thiên Linh Cái. Phép thuật kì diệu đó đã không cứu được tên Tuấn khỏi viêc bị tử hình.

Hiến tế người được thực hiện ở gần như hầu hết nơi trên thế giới, trong nhiều nền văn hóa khác nhau. Nhiều nền văn hóa cho thấy dấu vết của sự hiến tế người trong thời tiền sử trong thần thoại và các văn bản tôn giáo của họ nhưng gần như đã ngừng thực hành khi con người bắt đầu vào thời đại văn minh.

Luật pháp hiện nay coi hiến tế con người tương đương với tội giết người. Hầu hết tôn giáo lớn hiện nay đều lên án tập tục này.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@zingnews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng