Ảnh: Thanh Hùng

"Đường lên đỉnh Olympia" là một cuộc thi Đố vui trên truyền hình (quiz show) - để phân biệt với những cuộc thi đề xuất sáng tạo (Competition) hay thi tranh luận, hùng biện (Debating competition).

Cuộc thi này được tổ chức theo thể thức ‘’hỏi – đáp’’ thông thường, trong đó người dự thi sẽ lần lượt trả lời một danh sách các câu hỏi và hiển nhiên câu trả lời cũng đã được chuẩn bị sẵn bởi một ban giám khảo. Các đề tài của câu hỏi tuân thủ tính ‘’trường quy’’ chứ không nằm vượt ra ngoài nội dung chương trình phổ thông. Nhìn chung, đây là một cuộc thi đố vui (có thưởng) bổ ích, nó đã tạo ra một sân chơi thường thức cho học sinh Việt Nam.

Thi Đố vui rất khác với thi Đề xuất, Sáng tạo hay Tranh luận. ‘’Đố vui’’ phù hợp với nền giáo dục Việt Nam, vốn dĩ là có mục tiêu tạo ra con người công cụ. Trong khi đó, ở những cuộc thi/cạnh tranh đề xuất, sáng tạo thì thiên về đặt vấn đề, tìm giải pháp (có nghĩa là câu trả lời chưa có sẵn). Dạng thi này gần gũi với các chương trình giáo dục Tự do của phương Tây - nơi khuyến khích học trò có tư duy phản biện và thiết lập các vấn đề, giả thuyết.

Đó là lí do vì sao những người thành công trong nghiên cứu khoa học cơ bản hàng đầu thế giới (Toán học, Vật lý, Triết học, Hóa học…) thường phải là những người rất giỏi trong việc "đặt ra câu hỏi của chính mình" chứ lại không phải là những người đi giải đáp câu hỏi của người khác. Bởi vì không có gì đặc biệt lắm khi tìm ra một câu trả lời sẵn có cả.

Tất nhiên, đây là một quá trình dài và ta khó lòng có thể đòi hỏi những học sinh ở tuổi 18 (nhất là học sinh Việt Nam) phải thực hiện nó. Vì thế, sự kỳ vọng mà xã hội dành cho các em chiến thắng ở "Đường lên đỉnh Olympia" mặc dù có nhiều điểm tích cực, nhưng luôn là quá sức.

Khi người chơi rời khỏi Việt Nam sang Úc du học, nhập học cùng hàng nghìn sinh viên khác, ở một ngôi trường xếp hạng 400 (theo bảng xếp hạng thế giới), điều đó nên được hiểu là một điều bình thường, một hiện thực không thể giản dị hơn. Giống như hàng trăm triệu thanh thiếu niên khác trên toàn thế giới, điều ta mong đợi ở những con người này là gì? đó là học tập hết mình để trưởng thành, sống có trách nhiệm với bản thân và xã hội, không gì hơn.

Quán quân cuộc thi năm 2019. Ảnh: Thanh Hùng

Chiến thắng trong một cuộc thi như "Đường lên đỉnh Olympia" là đáng khen thưởng, tuy vậy chúng ta nên dừng kỳ vọng rằng những thí sinh chiến thắng ở một cuộc thi ''Đố vui'' phải gánh lấy những trọng trách quá sức ở một lứa tuổi mà cứ chạm đến cái ngưỡng đó thì chính con người ấy đã là minh chứng hiện vật của một nền giáo dục máy móc.

Các em đó có thể có hiểu biết xã hội hoặc không, có thể tự kiêu hay nhẫn nhịn, có thể có hoài bão lớn hoặc chỉ an phận vun vén cho bản thân … tất cả đều hết sức bình thường bởi lẽ ở tuổi 18, cuộc đời còn nằm cả ở phía trước và không một ai có thể nói trước được điều gì (kể cả chính các em). Hãy để những con người ấy tiếp tục tự do, thoải mái khám phá chính bản thân họ thì hơn. 

Ở một góc nhìn khác, kỳ vọng có tính chất ép buộc từ khán giả Việt Nam cũng cho thấy rằng truyền hình nước nhà cần đổi mới các sân chơi, cuộc thi dành cho thanh thiếu niên. Ban Khoa giáo Đài Truyền hình Việt Nam cần mạnh dạn vượt ra khỏi các cuộc thi đố vui để hướng đến những chương trình năng động hơn, chủ động hơn, đưa học sinh thoát khỏi cái khuôn mẫu ‘’hỏi - đáp’’ thông thường. Từ phía khán giả, sau 20 năm, hẳn nhiên họ cũng cần sự thay đổi cho phù hợp với cuộc sống hiện đại.

Ảnh cuộc thi thiết kế của học viện ETHZ-Thụy Sĩ và Harvard GSD- Mỹ

Bức ảnh minh họa là ảnh người viết bài chụp khi tham gia phản biện cuộc thi của lứa sinh viên 19 tuổi trong một trường ĐH thuộc top 3 thế giới (mà để vào học thì mọi sinh viên phải vượt qua khoảng 60.000 ứng viên được coi là đặc biệt xuất sắc từ khắp thế giới). Ban giám khảo có những người từng nhận giải thưởng tương đương giải Nobel. Cuộc thi phải có thắng có thua, nhưng ngay cả khi chiến thắng trong một cuộc thi với chất lượng cao như vậy thì ‘’tương lai’’ vẫn là một điều gì quá đỗi xa xôi. Sau khi tốt nghiệp thì người chơi phải xác định rằng toàn bộ Ban giám khảo bên trên đã trở thành ‘’đối thủ’’ ở các cuộc thi có quy mô lớn hơn.

Chỉ có những cuộc thi ‘’Đố vui’’ như "Đường lên đỉnh Olympia" là trao giải, hạ màn ở ngày cuối cùng mà thôi. Và do đó, hãy để cho người chơi được thoải mái mà tiếp tục tham gia vào những ‘‘cuộc thi‘‘ khác trong cuộc đời, ở những nơi mà câu trả lời không bao giờ là sẵn có.

Lê Quang

(Kiến trúc sư đang làm việc tại Đức, hiện cũng là nghiên cứu sinh tại Học viện kĩ thuật Liên bang Thụy Sỹ và khoa nghiên cứu sau Đại học, Đại học Harvard)

Quán quân Olympia năm 2019: “Du học xong em sẽ trở về”

- Quán quân Đường lên đỉnh Olympia năm 2019 cho biết trong tương lai với suất học bổng được tặng, em sẽ đi du học nhưng có một điều chắc chắn là sẽ trở về sau khóa học.

Truyền thông quốc tế: "Việt Nam là ông hoàng của bóng đá Đông Nam Á"

Tuyển Việt Nam và thầy Park lập kỷ lục vô đối tại Hàn Quốc

Quế Ngọc Hải: Cảm ơn HLV Park Hang Seo vì đã đến Việt Nam

Thủ thành Đặng Văn Lâm ôm khung thành khóc nức nở

Tranh cãi Malaysia được trao giải Fair-Play AFF Cup 2018

AFF Cup 2018 là giải đấu mà thầy trò HLV Park Hang Seo lên ngôi theo cách thuyết phục nhất, và rõ ràng trước bất cứ đối thủ nào, dù khó khăn đến đâu, thì đoàn quân của thầy Park vẫn chiến đấu hết mình và vượt qua một cách không thể tuyệt vời hơn.

Tuyển Việt Nam bất bại ở AFF Cup 2018. Ảnh S.N

"Xin được chúc mừng tuyển Việt Nam đã vô địch AFF Cup 2018. Theo quan điểm của tôi, 10 năm đã là một sự chờ đợi. Ở giải này, chúng ta chơi rất thăng hoa và vượt lên tất cả. Đó mới là điều quan trọng nhất. Nếu thế hệ này còn thì chúng ta sẽ còn tiếp tục, chứ không phải chỉ là sự mong đợi của khán giả theo kiểu 10 năm mới được 1 lần nữa.

Chúng ta mừng là có lứa cầu thủ này, đó là điều quan trọng nhất", HLV Lê Thuỵ Hải chia sẻ trong niềm vui sướng khi chứng kiến tuyển Việt Nam lên ngôi số 1 khu vực đầy thuyết phục.

Theo ông Hải "lơ", các đối thủ trong khu vực vốn đã nhìn bóng đá Việt Nam bằng một cách khác khi tuyển U23 Việt Nam làm nên những thành công vang dội trong năm 2018, thì giờ càng khâm phục trước hành trình lên ngôi của tuyển Việt Nam. Đội bóng của HLV Park Hang Seo không để thua một trận nào, chơi ổn định và ghi dấu ấn lớn nhất ở giải đấu năm nay.

HLV Park Hang Seo là ngôi sao sáng nhất. Ảnh S.N

Đặc biệt, HLV người Hàn Quốc Park Hang Seo tiếp trục là ngôi sao sáng nhất của tuyển Việt Nam. Nói như HLV Lê Thuỵ Hải, ông Park quá hay rồi, chẳng có gì để mà chê cả. Điều đặc biệt nhất, là thầy Park đã biến mỗi tập thể mà ông dẫn dắt thành một khối thống nhất, cầu thủ nghe thầy, thầy chỉ đạo được trò. Có như thế, lối chơi luôn vận hành trơn tru, từng vị trí phát huy được hết sức mạnh của mình.

"HLV xuất sắc nhất đương nhiên phải là ở đội vô địch, ông Park phải được. Thực tế ông Park làm được đội này, và mỗi trận có một đội hình khác nhau. Điều đó cho thấy đội tuyển chúng ta rất đồng đều và cái tài của thầy Park. Sẽ là thừa nếu chúng ta cứ khen HLV Park Hang Seo", HLV người Hà Nội nói.

Sau thành công trong năm 2018 với cú "chốt hạ" AFF Cup 2018, HLV Lê Thuỵ Hải đặt niềm tin rất lớn bóng đá Việt Nam dưới tài cầm quân của HLV Park Hang Seo sẽ gặt hái thành công ở VCK Asian Cup 2019 và SEA Games 30 vào năm tới.

Sau AFF Cup 2018, bóng đá Việt Nam quyết chinh phục SEA Games 2019

"Asian Cup 2019 chúng ta có quyền hy vọng ở tuyển Việt Nam. Tuy nhiên tôi thấy cũng không quá quan trọng mà chờ đợi SEA Games. Giải ở vùng trũng thôi nhưng đó vẫn là cái chúng ta trông đợi. Chúng ta chưa từng vô địch suốt hơn 50 năm qua. Đó là điều mình mong mỏi. 

AFF Cup là điều chúng ta hạnh phúc rồi, nhưng đó là lần thứ 2. Còn SEA Games chúng ta chưa có, nên cũng là điều chờ đợi chứ. Tôi mong chúng ta vô địch SEA Games cũng là để  có những thế hệ mới tài năng, để thêm vào với các em hiện tại, chứ không thể chỉ hài lòng với những gì đang có, đã đạt được".

Song Ngư

Nhưng rồi tất cả mọi thứ ấy đã bị kỳ thi hạ gục suốt 4 ngày liên tiếp. Là cha mẹ, chúng tôi có muốn nhìn con cái mình chịu đau khổ như vậy không? Không. Nhưng chúng tôi không hề được lựa chọn.

Tôi không mong đợi con phải đạt điểm cao xuất sắc. Tôi chỉ mong con có thể làm được bài và cảm thấy được khích lệ sau kỳ thi này. Nhưng cháu bị suy sụp hoàn toàn và cháu cũng không phải đứa trẻ duy nhất cảm thấy như vậy".

Cô Serene hiện đang là giảng viên trợ giảng tại trường đại học địa phương

"Tại sao đề thi năm nay lại khó đến thế? Tại sao phải biến nó trở thành nỗi ám ảnh khiến mức những đứa trẻ phải sợ hãi, bất lực? Việc bắt trẻ em 11-12 tuổi trải qua thử thách như vậy là quá tàn nhẫn".

Do đó, bà mẹ này cho rằng, nếu muốn những đứa trẻ học suốt đời, dũng cảm vượt qua những thất bại, sáng tạo và sở hữu trí tuệ của thế kỷ 21, Bộ giáo dục cần phải xem xét lại phương pháp kiểm tra của mình.

Cùng với bức thư, người mẹ còn đăng tải hình ảnh 2 câu hỏi hóc búa trong kỳ thi vừa qua của con trai. Những bài toán này được nhiều người cho là khó hiểu mà ngay cả người lớn cũng phải vật lộn.

Dịch đề: Cho 5 nửa hình tròn được sắp xếp như hình dưới đây. Tìm đường kính của 1 hình tròn.

Dịch đề

a) Điền vào ô trống trong bảng trên (1 điểm)

b) Tìm tổng số tam giác xám và tam giác trắng của hình 250 (1 điểm)

c) Tính tỷ lệ tam giác xám của hình 250 (3 điểm)

Trường Giang (Theo The Independent Singapore)

Thử thách với bài toán hình học

 Thử xem, trong 1 phút, bạn có thể tìm được bao nhiêu hình ngũ giác!