|
Bên nhà người Hà Nhì luôn có những đống củi to dự trữ cho mùa đông do phụ nữ lấy. |
Ngay từ khi còn nhỏ, Mờ Be cũng như nhiều em gái Hà Nhì đã phải theo mẹ, theo bà, theo chị lên rừng lấy củi. Để lấy được những loại củi chắc, cháy đượm than, họ phải vượt qua nhiều con dốc vào tận rừng già, tìm những cây gỗ bị chết khô, rồi dùng búa chặt ra thành từng khúc, dùng nêm và búa để bổ thành từng thanh nhỏ.
“Đàn ông Hà Nhì chỉ thích những phụ nữ chăm chỉ lấy được nhiều củi, nên làm con gái Hà Nhì phải biết lấy củi. Nhà nào có đống củi càng to, thì con gái càng đắt chồng”, Ly Mờ Be chia sẻ.
Trò chuyện với những phụ nữ Hà Nhì, tôi hiểu thêm về công việc thường ngày của họ. Ngoài lấy củi, phụ nữ Hà Nhì còn là lao động chính trong gia đình. Mùa cày cấy, gặt hái họ vất vả trên nương, dưới ruộng, ngày ngày còn phải cáng đáng hết những công việc gia đình như nấu nướng, giặt giũ, chăm sóc con cái, chăn nuôi lợn, gà...
Đàn ông Hà Nhì thường chỉ quan tâm đến việc dựng nhà, cày bừa trên nương, khi phụ nữ đi lấy củi, thì họ ở nhà trông con, rảnh rỗi thì rủ nhau “dư bà đu” (uống rượu).
Quanh năm vất vả lo cho gia đình, nên dường như “giàng mi già” (phụ nữ) Hà Nhì nào cũng già trước tuổi, thân hình nhỏ bé, gầy gò, nước da sạm đen vì mưa, nắng. Ánh mắt họ lúc nào cũng buồn buồn, ít khi thấy họ nở nụ cười…
|
Phụ nữ Hà Nhì đi làm dâu phải ăn cơm đứng. |
Phận làm dâu ăn cơm đứng
“Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng”. Những tưởng “ăn cơm đứng” chỉ là một cách nói, không ngờ đó lại là lệ tục có thật ở những bản Hà Nhì trên những đỉnh núi mờ sương.
Lần ấy, tôi đến thôn Lao Chải 1, xã Y Tý để tìm hiểu về phong tục đón Tết sớm Ga Tho Tho của dân tộc Hà Nhì. Từ tờ mờ sáng, cánh đàn ông đã hò nhau vào chuồng bắt lợn mổ thịt, phụ nữ thì dậy sớm hơn để nổi lửa đun nước, đồ xôi, giã bánh dày, chuẩn bị nồi niêu, lấy rau về làm cơm chuẩn bị cho lễ cúng ngày tết sớm.
Sau lễ cúng “À bu hơ đà” (cúng tổ tiên), trong gian nhà tường đất ấm áp của anh Chu Gì Xa, mấy chiếc mâm đan bằng mây được bày ra với đủ món ăn ngon chế biến từ thịt lợn bản và rau xanh, rượu mầm thóc rót tràn bát, bia Hà Nhì rót tràn cốc. Mọi người quây quần bên mâm cỗ tết đầm ấm, cùng ăn cơm, uống rượu, chúc nhau những lời chúc tốt đẹp.
Nhưng có điều lạ là những người đàn ông thì ngồi ăn ở mâm trên sạp gỗ, còn phụ nữ thì ngồi ở mâm dưới. Tôi để ý thấy chị Ly Mò Chúy, vợ anh Xa không ngồi ghế, mà đứng ăn cơm, lúc mỏi chân thì lại ngồi xổm bên mâm cơm, vừa ăn, vừa bón cho đứa con nhỏ ăn rất vất vả.
Ông Chu Hờ Sứ, bố anh Xa bảo, theo phong tục của dân tộc Hà Nhì, thì con dâu không được phép ngồi ăn cơm cùng mâm với bố chồng, anh chồng hay người có vai vế cao hơn, mà phải ăn ở mâm riêng.
Trong bữa ăn, nếu nhìn thấy mặt bố chồng, anh chồng, con dâu không được ngồi ghế ăn cơm, để thể hiện sự tôn trọng bề trên. Nếu muốn ngồi ghế ăn, thì phải mang cơm ra ngoài, hoặc xuống bếp ăn, chỗ không nhìn thấy bố chồng, anh chồng. Cho dù hôm nào nhà có 3 người, thì vẫn phải làm cho bố chồng một mâm, còn mẹ chồng với con dâu ăn một mâm riêng.
Không riêng ở Y Tý, mà ở tất cả các xã, thôn, bản Hà Nhì trên địa bàn huyện Bát Xát, cho đến nay phong tục con dâu Hà Nhì phải ăn cơm đứng vẫn còn hiện hữu.
|
Những “a nhí” Hà Nhì này có cuộc sống vất vả ngay từ nhỏ. |
Tìm hiểu thêm, tôi được biết từ quy định này mà con dâu người Hà Nhì cũng không được ngồi cùng xe máy với bố chồng. Điều này khiến cuộc sống của phụ nữ Hà Nhì càng thêm vất vả.
Nếu bị đau ốm đúng lúc chồng đi vắng, không nhờ ai đưa tới Trạm Y tế khám bệnh được, họ đành phải nằm ở nhà chống chịu với cơn đau. Khi bố chồng, anh chồng nếu có ốm liệt giường, con dâu dù biết lái xe máy, muốn chở đến bệnh viện cũng không dám chở…
Ám ảnh nỗi sợ “sà già ừ i”
Trong những hủ tục đè nặng lên cuộc sống của những phụ nữ Hà Nhì, đáng sợ nhất vẫn là những hình phạt dành cho những cô gái trót chửa hoang, chửa trước khi lấy chồng (tiếng Hà Nhì gọi là sà già ừ i) hoặc vì tình yêu mà lỡ “Ăn cơm trước kẻng”, về nhà chồng sinh con không đủ 9 tháng 10 ngày.
Ông Chu Che Lúy, Trưởng Ban Công tác Mặt trận thôn Lao Chải, xã Trịnh Tường kể, năm 2013, trong thôn có người phụ nữ là Sờ Sá S. lấy chồng ở xã A Lù, sống với nhau được một thời gian thì vợ chồng mâu thuẫn, S. bỏ nhà chồng về Lao Chải.
Về thôn, Sờ Sá S. mới biết mình có thai, nhưng vì không chứng minh được cái thai đó là của chồng cũ, nên theo luật tục, S. bị làng phạt vạ và phải ra bìa rừng ngoài phạm vi của thôn làm lán để sinh con, 1 tháng rưỡi sau mới được về nhà.
Cách đây không lâu, chị Chu Gờ M. nhỡ có thai trước khi cưới chồng, về nhà chồng đẻ con thiếu tháng nên cũng bị làng phạt vạ, phải chuẩn bị 10,6 lít rượu, 16kg thịt lợn, 6kg gạo… làm mâm cơm ở ngoài địa phận của thôn để mời dân làng đến ăn.
|
Ảnh: Tuấn Ngọc. |
Sau bữa ăn, thức ăn thừa đều bị vứt bỏ hết, không ai dám mang vào thôn. Người Hà Nhì quan niệm, phụ nữ mà “sà già ừ i” (chửa hoang, chửa trước khi lấy chồng) là đem về cho thôn những điều đen đủi, không may mắn…
Nhớ lại trong chuyến đi đến xã Nậm Pung, chúng tôi cũng được nghe ông Vù A Sa, người Hà Nhì, Trưởng thôn Kin Chu Phìn 2 kể nhiều câu chuyện đau lòng về những phụ nữ Hà Nhì bị làng phạt vạ. Có lẽ, chỉ có họ mới hiểu tận cùng nỗi đau về thể xác và tinh thần khi phải sinh con trong rừng, giữa sương mù, giá lạnh, đói rét và cô đơn, bị dân làng xa lánh.
Ở các thôn, bản Hà Nhì khác, hủ tục này vẫn âm thầm tồn tại như cái mầm cỏ gianh trong lòng đất. Có điều, mấy năm gần đây, trường hợp phụ nữ Hà Nhì bị làng phạt phải sinh con ngoài rừng ít hơn.
Những cô gái Hà Nhì không may “sà già ừ i” đều bí mật tìm cách đi phá thai vì không muốn phải sinh con ngoài rừng, bị dân làng chê trách. Do mang nặng những hủ tục và nhận thức hạn chế, cho đến nay, tỷ lệ phụ nữ Hà Nhì đến sinh con tại các Trạm Y tế xã rất thấp, đa số họ vẫn sinh con ở nhà.
(Theo Tienphong)
" alt=""/>Kỳ lạ nơi con dâu không được ngồi cùng mâm, đi cùng xe với bố chồng
|
Thu Hương trước khi bị tạt axit. |
Vẫn không hiểu vì sao lại bị tạt axit
Sau nhiều lần liên lạc, vào những ngày cuối tháng 7, Hương mới đồng ý chia sẻ về cuộc sống của mình suốt thời gian vừa qua. Căn nhà trọ của Hương, nằm sâu trong con hẻm ở P.Đông Hưng Thuận (quận 12), chỉ vỏn vẹn 12 m2, chất ngổn ngang đồ đạc, là nơi ở của 4 bạn nữ. Lúc này, Hương đang vừa đọc sách và nghe nhạc.
|
Dãy phòng trọ nơi Hương ở. |
“Khoảng thời gian này em chưa dám ra ngoài nhiều chỉ ở trong phòng, âm nhạc và sách là niềm vui sở thích của em”, Hương khẽ đặt cuốn sách xuống bàn nói. Khuôn mặt nữ sinh 21 tuổi gần như biến dạng vì những giọt axit oan nghiệt. Những vết thương giờ đã hóa sẹo. Một bên mắt đã không còn, mái tóc cắt ngắn, cô gái gầy gộc và luôn ngồi ở góc phòng thay vì bước ra ngoài.
Sau hơn 1 tháng nằm viện, Thu Hương được bệnh viện Chợ Rẫy cho xuất viện. Cứ 10 ngày một lần, cô phải tái khám ở một bệnh viện mắt trong thành phố. Đến nay, nhìn chung sức khỏe của Hương đã tạm ổn định. “Những vết thương không còn đau nhức nhưng do đang lành nên khá ngứa. Bác sĩ bảo em bị thương tật vĩnh viễn 57%”, Hương nhẹ nhàng nói.
|
Thu Hương trong căn phòng trọ nhỏ. |
Nói về giây phút kinh hoàng ấy, Hương vẫn nhớ ngay lúc vừa bị tạt cô nghĩ ngay đến Trương Thị Kiều Quyên (21 tuổi) là hung thủ. Hương biết Quyên đã 2 năm, từng là bạn cùng phòng. Quyên đang bị tạm giam để phục vụ điều tra.
"Quyên có khai là do mâu thuẫn tình cảm với Duyên (bạn cùng phòng của Hương) và cô ấy cho là em chen ngang vào. Nhưng có thể là hiểu lầm ở đây, nếu mà lỗi tại em thì đến giờ em cũng không thể tìm ra nguyên nhân nào. Em luôn tự hỏi, mình đã làm gì sai để phải gánh chịu nỗi đau này”, nói đến đây thì giọt nước mắt lăn dài trên má Hương.
|
Hiện trường vụ tạt axit cách đây 4 tháng. Đến giờ, Hương vẫn chưa biết vì nguyên nhân nào mà cô bị tạt. |
Hỏi Hương có hận thù Quyên không, cô gái trả lời khi mới nằm viện cũng hận nhưng giờ thì không còn nữa. “Giờ thì em không còn hận thù gì nữa, chỉ trách Quyên chưa từng nói lời xin lỗi nhưng giờ cũng không cần nữa. Gia đình cô ấy bảo không coi Quyên là con nên cũng phủi bỏ trách nhiệm khiến bố mẹ em bức xúc", nữ sinh ngậm ngùi nói.
Còn về mối quan hệ với Duyên, Hương nói hai người vẫn là bạn bè tốt. Duyên cũng bị dính một ít axit nhưng không ảnh hưởng nhiều đến cơ thể. Hai người giờ vẫn ở chung phòng với nhau, Duyên luôn đông viên cô bạn không may của mình trước những khó khăn vừa qua.
Từng bị gọi là xã hội đen
Cuộc sống của Hương hoàn toàn thay đổi sau biến cố lớn xảy ra trong đời. Có những lúc yếu lòng như khi các bác sĩ bảo phải bỏ mái tóc dài hay lúc nữ sinh biết mình phải bỏ một bên mắt, thậm chí bị mù vĩnh viễn. “Những lúc ấy em chỉ biết khóc, may sao có cha mẹ bạn bè luôn ở bên động viên, an ủi”, cô gái 21 tuổi ghẹn ngào.
|
Hiện tại, Hương phải trùm kín mỗi khi ra ngoài. |
Nói về cha mẹ, Hương lại khóc nức nở. Cô biết chắc mẹ cha mình đau xót nhiều lắm. Vì lẽ ấy, Hương luôn nghĩ về họ như là nghị lực vươn lên. “Em chưa một lần nghĩ đến cái chết. Em tự nhủ mình phải mạnh mẽ hơn nữa”, cô gái chia sẻ
Hương dần đối diện sự thật bằng cách chấp nhận khuôn mặt mới của mình mỗi khi nhìn vào gương. Nếu không có ai khơi gợi nỗi đau thì Hương cũng không còn khóc nữa. Cô chia sẻ lên trang cá nhân để mọi người biết mình vẫn sống tốt, tràn đầy nghị lực. Rồi khi mới xuất viện hơn một tuần, Hương quyết định đi học lại.
|
Hương khóc nghẹn ngào khi nhắc lại chuyện cũ. |
“Đó là quyết định khó khăn nhưng em muốn được đi học lắm, phải hoàn thành chương trình học đúng hạn”, Hương nói. Ngày đầu bạn chở đến lớp với khuôn mặt che kín, gạt bỏ mọi sự ái ngại, nhờ thầy cô bạn bè giúp đỡ nên mọi điều diễn ra trong suôn sẻ với cô.
Hương kể tiếp: “Em vừa trải qua 1 tháng thực tập điều dưỡng. So với các bạn, em gặp nhiều khó khăn, chỉ quan sát là chính. Hầu như suốt quãng thời gian tiếp xúc với bệnh nhân, em đều bịt kín mặt, đeo kính để che lớp sẹo. Có người càng tò mò nói thẳng: điều dưỡng nhìn như xã hội đen vậy. Câu nói làm em rất buồn nhưng phải tự nhủ là họ chỉ nói đùa mà thôi”.
Mong sớm có công việc ổn định
Hàng tuần, mẹ của Hương đều từ Đắk Lắk xuống thăm con gái, còn người cha do bận chăm sóc rẫy cà phê nên lâu lâu mới xuống được. Ngoài cha mẹ, Hương còn được nhiều bạn bè chia sẻ trong những lúc cô khó khăn nhất.
|
Hương thường làm bạn với sách hoặc nghe nhạc. |
“Nếu có điều gì may mắn sau biến cố này thì đó chính là em luôn có gia đình, bè bạn ở bên”, Hương bộc bạch. Ngoài ra, bên đời Hương hiện tại còn có người bạn trai luôn ở bên, tiếp thêm nghị lực cho cô.
Từ khi phải nằm viện, người yêu cùng lớp luôn ở bên săn sóc, an ủi Hương. Mỗi ngày, bạn trai đều từ Q.Phú Nhuận lên phòng trọ chở Hương đi học. Dịp nghỉ hè, hầu như ngày nào, người ấy cũng ghé phòng trò chuyện với người yêu mình, làm nhiều thứ để cô vui.
|
Bác sĩ lấy phần da đùi của Hương để tái tạo lớp da mặt đã bị hủy hoại vì axit. |
Ngày 21/7 vừa qua, Hương đón sinh nhật lần thứ 21 của mình. Chỉ một miếng bánh bông lan nhỏ xíu và 3 người bạn thân. Tất cả cùng gửi đến Hương lời chúc tuổi mới nhiều may mắn. Thổi nến, Hương nguyện ước điều gì không ai biết, bởi theo nữ sinh: "Em sợ nói ra nó không thành hiện thực. Nhưng hiện tại, em mong cuộc sống mình nhanh chóng ổn định và có một công việc tốt,. Hy vọng em sẽ gắn bó với nghề điều dưỡng”.
Ngoài ra, nữ sinh cũng may mắn nhận đươc sự giúp đỡ của một mạnh thường quân với gói hỗ trợ phẫu thuật thẩm mỹ lên đến 300 triệu đồng. Tuy nhiên, để thực hiện được mong muốn xoá sẹo, phục hồi da mặt, Hương phải đợi từ 5 đến 6 tháng nữa cho vết thương cũ lành hẳn.
(Theo Afamily.vn)
" alt=""/>Gặp lại nữ sinh 9X xinh đẹp bị tạt axit chấn động Sài Gòn cách đây 4 tháng