Kết quả bóng đá nữ Trung Quốc 1

Hành trình “dẫn tour” của cả hai đội có nhiều thú vị. MC Lại Văn Sâm thể hiện khá tốt phần thử thách của mình. NSND Hồng Vân xúc động chảy nước mắt trước ý tưởng tô màu mặt nạ tuồng của một bạn học sinh mất cả cha lẫn mẹ trong dịch Covid-19 vừa qua.

Đội của nghệ sĩ Thanh Thủy và nhà ngoại giao Lại Ngọc Đoàn cũng hết sức náo nhiệt khi thăm nhà cổ, thăm chợ Hội An...

Tất cả các nghệ sĩ đều vô cùng gần gũi để các em học sinh cảm nhận đây là một buổi đi chơi chứ không phải nhiệm vụ ghi hình. MC Lại Văn Sâm tự nhận đã hoàn thành được 80% nhiệm vụ trong thử thách làm hướng dẫn viên.

Cuối ngày, 5 nghệ sĩ cũng biểu diễn tiết mục Mong đợi ngậm ngùiđể gửi tặng các em học sinh và mọi người tại Hội An trong minishow Lời cảm ơn.

Tại đây, những giọt nước mắt của 5 nhân vật trải nghiệm và những em học sinh trường Hope đã lưu lại trên phố cổ Hội An. Những câu chuyện về tình yêu thương đã khiến nhà báo Lại Văn Sâm và nhà ngoại giao Lại Ngọc Đoàn đầy nghẹn ngào khi cất cao bài hát Nga: “Niềm hy vọng của tôi là chiếc la bàn định hướng trên trái đất này. Nó sẽ đưa tôi đến những nẻo đường đúng đắn. Và thành công chỉ đến vì lòng dũng cảm”.

Internet Archive đã thua cuộc chiến pháp lý trước các ông lớn xuất bản Mỹ. Ảnh: Start Researching Genealogy.

Như vậy, phán quyết này đã củng cố quyền kiểm soát của tác giả và nhà xuất bản đối với các tác phẩm của họ. Và câu hỏi đặt ra là trong khi Internet Archive hoạt động phi lợi nhuận mà còn không phù hợp với nguyên tắc “fair use” thì các công cụ AI có thu phí từ người dùng sẽ ra sao.

Cách giới AI dùng "fair use"

Trong các vụ kiện hiện tại giữa giới xuất bản và các công ty AI, biện hộ “fair use” đang được sử dụng theo cách AI khai thác dữ liệu từ sách và cung cấp thông tin, đặc điểm… của tác phẩm cho người dùng tùy theo nhu cầu. Từ đó, người dùng có thể phát triển tác phẩm cá nhân của mình. Điều này khác với việc Internet Archive trực tiếp sử dụng sách gốc, scan và phân phối chúng cho độc giả. Điều bị cho là đã tạo ra “tác phẩm phái sinh” và vi phạm tác quyền.

Tuy nhiên, trên thực tế, người dùng AI vẫn tiếp cận được các trích đoạn cụ thể nếu đưa ra một yêu cầu ban đầu đủ chi tiết. Với thực tế sử dụng như vậy thì dường như giới AI cũng đang tạo ra các “tác phẩm phái sinh” tương tự.

ChatGPT đã cung cấp một trích đoạn trong cuốn The Great Gatsby cho người dùng. Ảnh: Dataconomy.

Như vậy, phán quyết dành cho Internet Archive nêu bật những lo ngại đáng kể cho giới AI về kết quả tiềm năng của các vụ kiện đối với việc các mô hình dữ liệu lớn tiếp cận sách và các tác phẩm, đặc biệt là về vấn đề bản quyền.

Nếu tòa án muốn hạn chế hoạt động số hóa và việc sử dụng các tác phẩm có bản quyền khi chưa xin phép, các công ty AI có thể cần phải xin giấy phép để sử dụng các văn bản trong quá trình phát triển mô hình, điều làm tăng thêm tính phức tạp và chi phí tiềm ẩn cho người dùng cuối. Điều này cũng có thể hạn chế các mô hình AI trong việc truy cập nguồn dữ liệu đa dạng, chất lượng cao và cuối cùng ảnh hưởng đến sự phát triển và đổi mới của AI.

Thêm vào đó, khi giới tư pháp xem xét “fair use” trong diện hẹp, chỉ xét tới những điều cấu thành nên nguyên tắc sử dụng hợp lý (như mục đích thương mại, cách nội dung gốc đang được cung cấp,…), thì các nhà phát triển AI có thể phải đối mặt với nhiều hạn chế hơn nữa về cách họ sử dụng sách có bản quyền. Sự căng thẳng giữa việc bảo vệ quyền của tác giả và duy trì quyền truy cập mở đối với kiến ​​thức có thể gây ra hệ lụy đáng kể cho các hoạt động đào tạo AI và việc sử dụng dữ liệu có đạo đức trong tương lai.

Biện pháp của giới AI?

Trong bối cảnh một số vụ kiện AI về vấn đề bản quyền vẫn chưa có phán quyết cuối thì hiện một số nhà xuất bản đã phát triển quan hệ đối tác với các công ty AI lớn, mở đường cho họ tiếp cận tài liệu gốc, có bản quyền.

Khi nhà xuất bản "đi đêm" với giới AI, các tác giả bị gạt ra ngoài. Ảnh: Shutterstock.

Gần đây nhất, nhà xuất bản học thuật Wiley đã tiết lộ việc ký kết thương vụ trị giá 44 triệu USD với giới AI. Trước đó, nhà xuất bản Taylor & Francis được cho là đã kiếm được hàng chục triệu USD từ các thỏa thuận AI. Tuy nhiên, đáng chú ý là các thoả thuận này không có sự đồng thuận của giới tác giả và cũng không chi trả bất cứ khoản thanh toán bổ sung nào cho những người đã trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm.

Trong vụ kiện với Internet Archive, giới xuất bản đã thắng kiện và được cho là thành công bảo vệ quyền lợi cho cả nhà xuất bản và tác giả. Nhưng trong trường hợp với giới AI, các thoả thuận thương mại ban đầu cho thấy quyền lợi của các nhà xuất bản vẫn được bảo đảm, nhưng quyền lợi của tác giả thì đang là câu hỏi ngỏ.

Trong khi Internet Archive hoạt động phi lợi nhuận và khó có thể đưa ra những thoả thuận chi trả chi phí cao cho các nhà xuất bản, thì giới AI, đang nhận được đầu tư và sự quan tâm mạnh mẽ, có thể làm được điều đó. Và câu hỏi đặt ra là khi không có sự tham gia của các nhà xuất bản, giới tác giả có tự đòi được quyền lợi cho mình trong cuộc đấu với AI hay không?

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

Động thái này diễn ra sau bước đầu tiên của công ty tiến vào mảng xuất bản số vào năm 2023: thông qua sự hợp tác với nhiều nhà xuất bản khác nhau, bao gồm HarperCollins.uk, Wh Smith, Bloomsbury, Bookshop.org. Vào tháng 8 năm 2023, TikTok đã ra mắt nhà xuất bản riêng của mình, 8th Note Press, để tự sản xuất sách của các tác giả được quảng bá trên nền tảng của họ.

BookTok đã vượt xa sức ảnh hưởng của thế giới số để tiến vào thế giới sách in. Ảnh: Business Insider.

Kể từ khi thành lập, 8th Note Press đã mua bản quyền của hơn 30 cuốn sách. Trong những năm gần đây, các bài đánh giá sách và chia sẻ phản ứng mạnh, bao gồm nhiều cảnh khóc lóc thảm thiết được cài đặt chế độ tua nhanh thời gian, đã trở nên rất nổi tiếng. Cho tới nay, đã có hơn 38 triệu bài đăng được gắn thẻ #BookTok, với khoảng 200 tỷ lượt xem có gắn hashtag này, đặc biệt, có 3 tỷ lượt xem từ Italy.

Hiện tượng này đã có tác động sâu sắc đến mức Viện Bách khoa toàn thư Italy Treccani, đã đưa BookTok thành một từ mới vào năm 2023, cũng như xác nhận vai trò của TikTok là Đối tác giải trí chính thức của Hội sách Turin trong năm thứ hai liên tiếp. Những nội dung dành cho lứa tuổi dưới 35, chiếm khoảng 80% những người sử dụng hashtag BookTok, đã tăng 15% trong chín tháng đầu năm nay so với cùng kỳ năm 2023, theo một nghiên cứu của New York Times.

Sự ra đời của BookTok

BookTok ra đời một cách tự phát trong thời gian phong tỏa từ tháng 3/2020, xuất phát từ một cộng đồng người dùng TikTok chia sẻ các đánh giá về sách, khơi dậy các cuộc tranh luận và đưa ra các thử thách đọc sách.

Cộng đồng BookTok góp phần truyền cảm hứng đọc sách liên thế hệ. Ảnh: The Guardian.

Điều bất ngờ là sự lựa chọn thường hướng đến các tác phẩm kinh điển, từ Pride and Prejudice (Kiêu hãnh và định kiến)​​đến tác phẩm đương đại The Song of Achilles (Trường ca Achilles), được một sinh viên Chicago “hồi sinh” vào năm 2021. Các lựa chọn trải dài theo mốc thời gian và đa dạng, nhưng đều thông qua cách chia sẻ chạm đến cảm xúc của người đọc. Ví dụ, mục tiêu của @alifeofliterature, một tài khoản có hơn 270.000 người theo dõi trên TikTok, là "để mọi người cảm thấy những gì tôi cảm thấy".

Và từ việc lắng nghe những #booktoker chia sẻ về sách, độc giả cảm nhận được niềm thôi thúc phải tự mình đọc sách, tự mình chia sẻ cách diễn giải một đoạn trích hoặc kể lại một đoạn văn cụ thể. Từ đó, họ vội vã đến hiệu sách. Đây là một nguyên khiến The Song of Achilles, cuốn sách của Miller, sau nhiều năm bị thờ ơ trên kệ sách, đã tìm thấy khoảnh khắc vinh quang của mình, đạt 10.000 bản bán ra mỗi tuần.

Sức tác động liên thế hệ

Sự lan toả trải nghiệm này không chỉ diễn ra đối với thế hệ Z mà còn mang tính liên thế hệ. Những người trẻ tuổi bị cuốn hút trước một cốt truyện được chia sẻ trên TikTok và họ được thôi thúc chia sẻ điều đó với gia đình hoặc bạn bè.

Theo cách này, sự trao đổi diễn ra một cách thực tế, chuyển từ không gian mạng vào không gian gia đình, trong căn phòng khách ấm cúng, khơi dậy sự tò mò ở những thế hệ có thể lớn hơn, nhỏ hơn, những người từ lâu đã quen với các thể loại họ thường đọc.

Trong trường hợp của tiểu thuyết lãng mạn, các tác phẩm cổ điển của Charlotte Brontë hay Jane Eyre được khơi gợi lại. Với một sự đón nhận mới, dựa trên sự chia sẻ về cảm xúc, tiểu thuyết lãng mạn, vốn bị chế giễu và thường chỉ có độc giả là phụ nữ trẻ, đã giành được một vị trí mới trên diễn dàn văn học.

Giới xuất bản không thể thờ ơ

Trước làn sóng #BookTok, các nhà xuất bản không thể nằm ngoài vùng tác động này. Những cảm xúc được BookTok thổi bùng đã thúc đẩy thị trường, phá vỡ những hạn chế vốn có đối với một số phân khúc nhất định.

Theo dữ liệu do Hiệp hội Nhà xuất bản Italy thu thập, tác động của #booktok đối với thị trường xuất bản giúp nhiều đầu sách nằm ngoài phân khúc truyền thống lọt vào danh sách ăn khách, như trường hợp của The Fabricator of Tearscủa Erin Doom hoặc It Ends with Uscủa Colleen Hoover.

Do đó, ngày càng nhiều nhà xuất bản tìm kiếm sự hợp tác với những người sáng tạo nội dung. Trong cuộc đua xem ai có ảnh hưởng lớn nhất đến tăng trưởng doanh số, những người có lượng người theo dõi lớn, những tài khoản mạng xã hội đình đám đang dần lấn lướt tác giả và chất lượng tác phẩm thực sự của họ.

Bronstein, biên tập viên trưởng của 8th Note, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với tờ New York Times: "Trước hết, chúng tôi nghĩ về nội dung độc giả quan tâm, ai đọc những cuốn sách này, những cuốn sách này được thảo luận ra sao, ở đâu, bằng cách nào? Sau tất cả mới là nhu cầu quan tâm đến thể loại sách".

Hiện nay, TikTok tự định vị mình là một bên tham gia tích cực khi có thể giúp các tác giả của mình nổi tiếng nhanh hơn và bán được nhiều sách hơn. Tuy nhiên, điều này kéo theo việc các nhà xuất bản phải tuân theo ý thích của nền tảng này, hay rộng hơn là của những xu hướng nền tảng đó tạo ra. Nhiều thể loại có thể không thu hút được công chúng vào thời điểm hiện tại, nhưng không có nghĩa là chúng có chất lượng thấp hay kém hấp dẫn hơn.

Đọc được sách hay, hãy gửi review cho Tri Thức - Znews

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Tri Thức - Znews mở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@znews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

- Bố mất vì bệnh ung thư năm em học lớp 7. Còn lại hai mẹ con chật vật xoay sở với cuộc sống mưu sinh. Vượt qua khó khăn, Hương Lan vẫn học tập tốt, trở thành đầu tàu trong cả công tác học tập lẫn hoạt động đoàn đội của trường, trở thành  1 trong 10 đoàn viên tiêu biểu là học sinh bậc THPT năm học 2010 - 2011.

TIN BÀI KHÁC